مسکن 67 مونترال: نمادی از نوآوری و چشم اندازی برای آینده شهری - ایستگاه بازی

مسکن 67 میراث رسمی نمایشگاه "تِر دِ زوم" (Terre des Hommes / Man and His World) است و به عنوان تنها پاویون اصلی این نمایشگاه که به طور کامل دست نخورده باقی مانده، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این واقعیت که مسکن 67، با وجود ریشه هایش به عنوان یک پروژه پایان نامه دانشجویی و شروعی بحث برانگیز (به عنوان مثال، عدم کسب جایزه پیلکینگتون برای بهترین پایان نامه معماری در کانادا) ، توانست به چنین نماد جهانی و "شگفتی معماری" تبدیل شود، نشان دهنده پتانسیل عظیم ایده های نوآورانه و تأثیر بلندمدت آن هاست. این پروژه از یک مفهوم آکادمیک فراتر رفت و به یک آزمایش واقعی در مقیاس بزرگ تبدیل شد که گفتمان معماری را تغییر داد. این دگرگونی نشان می دهد که حتی پروژه هایی که در ابتدا با چالش های عملی یا عدم پذیرش کامل روبرو می شوند، در صورت داشتن یک چشم انداز قوی و اجرای جسورانه، می توانند تأثیرات عمیقی بر جای بگذارند و به عنوان نقطه عطفی در تاریخ طراحی شناخته شوند.

برای دریافت مشاوره و خدمات تخصصی گردشگری و سفر به سراسر دنیا با کارگزار مستقیم تورهای مسافرتی و گردشگری همراه باشید.

ریشه ها و ایده های اولیه: تولد یک چشم انداز

مسکن 67 در ابتدا به عنوان پروژه پایان نامه کارشناسی ارشد موشه سفدی در دانشکده معماری دانشگاه مک گیل با عنوان "موردی برای زندگی در شهر" (A Case for Life in the City) شکل گرفت. فلسفه معماری سفدی عمیقاً انسان محور بود و هدفش بازتعریف فضاهای زندگی و ایجاد تعادل بین حریم خصوصی و اجتماع بود. او به دنبال ایجاد محیطی بهتر بود که کیفیت زندگی ساکنان را افزایش دهد. سفدی پنج محور شخصی را در کار خود برجسته می کرد: باغ ها، پله ها، سایت ها، بلوک های ساختمانی و آیین و تشریفات. جالب توجه است که او حتی از بلوک های لگو در مراحل اولیه برنامه ریزی برای مدل سازی استفاده کرد تا به چیدمان های مختلف دست یابد.

الهامات و ایدئولوژی سفدی از تجربیات شخصی او نشأت می گرفت. او خود را "نوعی پسا-کوربوزیه" می دانست و دیدگاه هایش در مورد فضای زندگی بر جامعه، شهرهای خودکفا و رویکردی جامع به تجربه زندگی متمرکز بود. او از تجربیات دوران کودکی و میراث فرهنگی خود، به ویژه زندگی در کیبوتص (جامعه اشتراکی) در حیفا الهام گرفت. این تجربیات، اعتقادات او به "آرمان شهر سوسیالیستی جنبش جمعی" و ایده "ما به عنوان یک جامعه زندگی می کنیم، همه چیز را داریم و همه چیز را به طور مساوی به اشتراک می گذاریم" را شکل داد. این دیدگاه ها اساس طراحی مسکن 67 را تشکیل دادند و نشان دهنده تمایل او به ایجاد فضاهایی بودند که حس تعلق و اشتراک را تقویت کنند. علاوه بر این، باکمینستر فولر، نظریه پرداز، معمار و مخترع آمریکایی، به عنوان "مربی سیاسی" سفدی و "نوعی متفکر مارکسیست در حوزه طراحی" توصیف شده است. فولر معتقد بود که معماران باید همیشه "با حداقل امکانات، حداکثر تأثیر را ایجاد کنند" تا قابلیت استفاده و کاربردی بودن طراحی را برای رفاه بشریت به حداکثر برسانند.

هدف و چشم انداز اکسپو 67، که موضوع آن "انسان و جهان او" (Man and His World) بود، به شدت با اهداف سفدی همسو بود. مسکن یکی از موضوعات اصلی این نمایشگاه بود. هدف مسکن 67، ترکیب مزایای خانه های حومه شهر (مانند باغ ها، هوای تازه، حریم خصوصی و محیط های چندسطحی) با صرفه اقتصادی و تراکم یک ساختمان آپارتمانی شهری مدرن بود. این پروژه قرار بود سبک زندگی جدیدی را که مردم در شهرهای شلوغ تر جهان تجربه خواهند کرد، به نمایش بگذارد. با این حال، ریشه های ایدئولوژیک سفدی در سوسیالیسم و کیبوتص، که بر جامعه، اشتراک گذاری و "مسکن مقرون به صرفه" تأکید داشت ، در تضاد آشکار با واقعیت نهایی پروژه قرار گرفت. با وجود اینکه هدف اولیه ارائه مسکن با کیفیت و مقرون به صرفه برای "همه" بود ، هزینه های سرسام آور ساخت، آن را به یک "فیل سفید" تبدیل کرد و در نهایت واحدهای آن بسیار گران تر از حد تصور شدند. این تضاد، یک الگوی مهم در معماری آرمان شهری است که در آن ایده های بلندپروازانه اجتماعی با محدودیت های اقتصادی و اجرایی مواجه می شوند و نشان می دهد که چگونه آرمان گرایی می تواند در برابر واقعیت های بازار و ساخت و ساز به چالش کشیده شود.

معماری و نوآوری: ساختار مکعب های زندگی

مسکن 67 از 354 (یا 365 در برخی منابع) واحد بتنی پیش ساخته یکسان تشکیل شده است که هر کدام ابعادی در حدود 11.7 متر در 5.3 متر در 3 متر (38 فوت 5 اینچ در 17 فوت 5 اینچ در 9 فوت 10 اینچ) و وزنی بین 70 تا 90 تن دارند. این واحدها به صورت ترکیبات مختلفی چیده شده اند و سه هرم را تشکیل می دهند که تا 12 طبقه مسکونی ارتفاع دارند. سیستم ساخت و ساز بر اساس پیش ساختگی بنا شده بود، با هدف کارایی و قابلیت انطباق. یک کارخانه اختصاصی در محل، ماژول های بتنی را تولید می کرد که سپس با جرثقیل بلند شده و برای تشکیل ساختار پلکانی به هم متصل می شدند. هر ماژول به عنوان یک عنصر باربر عمل می کرد و نیاز به ستون های سازه ای اضافی را از بین می برد.

این مجموعه در ابتدا شامل 158 آپارتمان بود، اما با ترکیب برخی واحدها، تعداد کل به 146 واحد مسکونی کاهش یافت. هر واحد مسکونی از یک تا هشت واحد بتنی متصل به هم تشکیل شده است. 15 نوع پیکربندی مسکونی مختلف وجود دارد که از واحدهای یک خوابه تا چهارخوابه متغیر است. هر اقامتگاه دارای یک تراس خصوصی یا باغ روی پشت بام است که فضای بیرونی شخصی را فراهم می کند و بر روی سقف واحد همسایه ساخته شده است. این تراس ها بین 20 تا 90 متر مربع متغیرند.

برخلاف ساختمان های آپارتمانی سنتی با راهروهای داخلی، مسکن 67 دارای شبکه ای از راه روها و تراس های بیرونی است که یک سیستم گردش چندسطحی ایجاد می کند. سه هسته آسانسور، حرکت عمودی را فراهم می کنند، اما به جای توقف در هر طبقه، هر چهار طبقه را سرویس می دهند و به "خیابان های عابر پیاده مرتفع" منتهی می شوند. این خیابان ها به عنوان مسیرهای گردش مشترک عمل می کنند و دسترسی مستقیم به چندین واحد را فراهم کرده و ایده یک سیستم مسکونی به هم پیوسته را تقویت می کنند. فضای گردش شامل خیابان ها، میدان ها، پیاده روها، تراس ها و پله های بیرونی است.

این بنا از ترکیبی از بتن مسلح، پلکسی گلاس، چوب، فولاد نرم و فایبرگلاس با روکش ژل برای پلان ها و مقاطع خود استفاده می کند. اجزای داخلی از پیش ساخته شده بودند، از جمله حمام های فایبرگلاس قالب گیری شده، آشپزخانه های استاندارد ساخته شده توسط فریژیدر و قاب پنجره های پلاستیکی. در برخی از فضاهای داخلی از چوب استفاده شده است.

ایده سفدی برای استفاده از "بلوک های ساختمانی" و چیدمان "لگو-مانند" واحدها، یک رویکرد برای طراحی شهری بود که به دنبال شکستن یکنواختی بلوک های آپارتمانی سنتی بود. این رویکرد، در حالی که امکان ایجاد تنوع فضایی و دسترسی به نور و هوای تازه را برای هر واحد فراهم می کرد ، پیچیدگی ساختاری عظیمی را نیز به همراه داشت. نیاز به تقویت گسترده و محدودیت در انطباق پذیری نشان می دهد که چالش های فنی یک نوآوری در مقیاس بزرگ می توانند به طور مستقیم بر قابلیت تکرار و مقرون به صرفه بودن آن تأثیر بگذارند. این پروژه، درسی است در مورد اینکه چگونه آزادی طراحی می تواند منجر به محدودیت های عملی در ساخت و نگهداری شود.

در ادامه، مشخصات کلی مسکن 67 در جدول زیر ارائه شده است:

موقعیت و محیط: تلفیق با منظر مونترال

مسکن 67 در "سیته دو هاور" (Cité du Havre) واقع شده است، یک شبه جزیره مصنوعی صد ساله که برای اکسپو 67 گسترش یافت. این مجموعه در کنار رودخانه سنت لارنس در مونترال، کبک، کانادا قرار دارد. آدرس دقیق آن 2600 خیابان پیر-دوپوی، در کنار اسکله مارک-دروین است.

مسکن 67 از مناظر خیره کننده رودخانه، مرکز شهر و بندر قدیمی مونترال بهره مند است. تراس های آن یک پانورامای بی نظیر از مناظر، صداها و بوها ارائه می دهند: چراغ های شهر، سیلوئت پل ها، تندآب های رودخانه، افراها، بلوط ها و صنوبرها، هوای تازه و آسمانی بی کران. طراحی پلکانی زیگزاگی (staggered z-shape) ساختمان، با توجه به بادهای غربی سرد از کوه های راکی کانادا و نسیم های شرقی رودخانه سنت لارنس، به گونه ای است که به عنوان "پناهگاهی در برابر آب و هوا" عمل می کند و ساکنان را از بادهای یخبندان، شبنم یا حتی تگرگ محافظت می کند. انتخاب مکان در یک شبه جزیره مصنوعی و در کنار رودخانه سنت لارنس، نه تنها مناظر زیبایی را فراهم می کند ، بلکه چالش های اقلیمی خاصی را نیز به همراه دارد، از جمله تغییرات دمایی شدید که بتن در برابر آن آسیب پذیر است. طراحی "زیگزاگی پلکانی" سفدی، پاسخی هوشمندانه به این شرایط اقلیمی است که به هر واحد امکان دسترسی به نور و هوا را می دهد و در عین حال، فضاهای مشترک را از عناصر محافظت می کند. این رویکرد نشان می دهد که چگونه یک طراحی نوآورانه می تواند به طور همزمان به زیبایی شناسی، عملکرد و پایداری محیطی پاسخ دهد، حتی قبل از اینکه مفهوم "معماری پایدار" به طور گسترده مطرح شود.

چالش ها و انتقادات: رویای ناتمام؟

هدف سفدی برای مسکن مقرون به صرفه تا حد زیادی محقق نشد؛ تقاضا برای واحدهای ساختمان باعث شد که آن ها بسیار گران تر از آنچه در ابتدا تصور می شد، شوند. هزینه ساخت در سال 1967، 22.4 میلیون دلار کانادا بود. این پروژه به دلیل "هزینه های سرسام آور ساخت" به "فیل سفید" برای تمام طرف های درگیر تبدیل شد. دلیل اصلی این هزینه بالا، سیستم سازه ای بود که نیاز به پیش ساختگی هر جزء در یک کارخانه اختصاصی داشت که به طور خاص برای این پروژه راه اندازی شده بود. این ایده "جلوتر از زمان خود" بود و پیش ساختگی هنوز به جریان اصلی تبدیل نشده بود. اجاره بها در ابتدا بین 330 تا 750 دلار در ماه بود که برای بسیاری از مردم غیرقابل دسترس بود.

پیکربندی نامنظم ناشی از چیدمان پلکانی ماژول ها، پیچیدگی سازه ای را افزایش داد و نیاز به تقویت گسترده و محدودیت در انطباق پذیری داشت. نگهداری ساختمان، به ویژه برای ساختار بتنی، لوله کشی و تهویه، بسیار گران و دشوار است. مشکلات نشتی و کپک، به دلیل طراحی ضعیف، ساخت ضعیف و نگهداری نامناسب، از جمله مسائل عمده هستند. بتن در برابر تغییرات دمایی شدید، مانند آنچه در مونترال رخ می دهد، آسیب پذیر است.

مسائل مربوط به تجربه زندگی و دسترسی نیز مطرح شده است. بسیاری از ساکنان از گیج کننده بودن ناوبری در داخل مجموعه، به ویژه برای مهمانان یا رانندگان تحویل، شکایت کرده اند. جابجایی مبلمان جدید به داخل آپارتمان می تواند بسیار دشوار باشد و اغلب نیاز به جرثقیل دارد. برخی از واحدها دارای "اتاق های عمودی و فشرده" هستند. پنجره های اتاق نشیمن باز نمی شوند و عدم وجود تهویه خارجی در بلوک های توالت، که به جای آن به یک مجرای داخلی متصل می شوند، از دیگر جزئیات طراحی است که مورد توجه قرار گرفته. مشکلات ایمنی مانند عدم وجود مسیر فرار اضطراری یا منطقه پناهگاه مشخص برای همه، و دشواری دسترسی آتش نشانان به برخی مناطق نیز چالش هایی را ایجاد کرده است.

این پروژه به عنوان یک "رویای ناتمام" نیز شناخته می شود. تنها بخش کوچکی از طرح جامع اولیه سفدی (که شامل 1200 خانه و 30 طبقه بود) ساخته شد (158 واحد در سه هرم با ارتفاع کمتر از نصف طرح اولیه). سفدی خود اذعان داشت که با کاهش مقیاس، پروژه "بیشتر به یک ساختمان تبدیل شد تا یک جامعه". این پروژه پیش از تکمیل، با بحث و جدل های زیادی روبرو بود؛ گزارش هایی از سوی دانشگاه مک گیل و دانشگاه تورنتو پیش بینی فروپاشی آن را کرده بودند، و منتقدان خواستار تحقیق بودند. مسکن 67 نمونه ای بارز از پارادوکس نوآوری است: ایده ای که در مقیاس کوچک موفقیت آمیز بود و الهام بخش شد، اما به دلیل پیچیدگی های فنی و هزینه های بالا، نتوانست به چشم انداز اصلی خود برای "تکثیر در سراسر جهان" دست یابد. این امر نشان می دهد که نوآوری در معماری، به ویژه در حوزه مسکن انبوه، نه تنها نیازمند خلاقیت در طراحی است، بلکه به راه حل های پایدار و مقرون به صرفه برای ساخت، نگهداری و مقیاس پذیری نیز نیاز دارد. شکست در تحقق هدف مسکن مقرون به صرفه، انتقادی اساسی است که به اهمیت ارتباط بین طراحی و تأثیر اجتماعی-اقتصادی اشاره دارد.

برای درک بهتر تفاوت های بین چشم انداز اولیه و پروژه محقق شده، جدول زیر ارائه شده است:

میراث و تأثیر: نمادی برای آینده شهرها

مسکن 67 به طور چشمگیری گفتمان معماری در مورد نحوه طراحی، ساخت و تجربه زندگی در ساختمان های مدرن را تغییر داد. این پروژه مفهوم "شهر در شهر" و "حس حومه شهر در یک مکان شهری" را ایجاد کرد. این یکی از اولین پروژه های "کاربری مختلط واقعی" بود که امروزه تقریباً هر پروژه ساختمانی بزرگ جدید را توصیف می کند. مسکن 67 با ادغام عمودی فضاهای زندگی با طبیعت، مفهوم گسترش بی رویه شهرها را به چالش کشید و راه حلی برای این عمل ناپایدار ارائه داد. این بنا نشان داد که زندگی با تراکم بالا می تواند بدون به خطر انداختن کیفیت زندگی به دست آید و در نتیجه فضاهای سبز را حفظ کرده و تأثیر زیست محیطی رشد شهری را کاهش دهد.

این مجموعه الهام بخش نسل های معماران و برنامه ریزان شهری در سراسر جهان بوده است تا با طراحی مسکن مدولار آزمایش کنند. اصول طراحی آن بر پروژه های بعدی مانند اسکای هابیتات در سنگاپور و هابیتات چین هوانگ دائو در چین تأثیر گذاشته است. این پروژه در بحث های جاری در مورد مسکن پایدار و مقرون به صرفه برای شهرهای با جمعیت رو به رشد، جایگاه ویژه ای دارد. سفدی در طراحی های خود تعهد قوی به پایداری نشان داده است و از معماری دوستدار محیط زیست حمایت می کند. مسکن 67 بسیاری از ایده آل های جنبش پایداری را در خود جای داده است، حتی قبل از اینکه این جنبش به طور گسترده مطرح شود.

این ساختمان به یک نماد فرهنگ عامه تبدیل شده و به طور فعال در موزیک ویدئوها، محتوای تبلیغاتی و هنر معاصر گنجانده شده است. واقعیت این است که مردم برای دهه ها در آنجا زندگی کرده اند، و در بسیاری موارد نسل دوم و حتی سوم نیز در آن سکونت داشته اند، نشان می دهد که مردم آن را دوست دارند و می خواهند در آنجا باشند. این بنا طولانی ترین مدت اشغال را در بین ساختمان های شهر دارد. با وجود اینکه مسکن 67 از نظر مقیاس و هدف اولیه (مسکن مقرون به صرفه) یک "رویای ناتمام" تلقی می شود، تأثیر آن بر گفتمان معماری، برنامه ریزی شهری و مفاهیم پایداری، بسیار فراتر از محدودیت های اجرایی آن است. این تناقض نشان می دهد که حتی پروژه هایی که به طور کامل به اهداف اولیه خود نمی رسند، می توانند به عنوان کاتالیزور برای ایده های جدید عمل کرده و به عنوان یک مرجع حیاتی برای توسعه های آینده باقی بمانند. پایداری و محبوبیت آن در میان ساکنان نیز نشان می دهد که کیفیت زندگی و حس جامعه می تواند بر چالش های عملی غلبه کند و ارزش بلندمدت یک طراحی را تضمین کند.

وضعیت کنونی و حفظ و نگهداری

این مجموعه امروزه نیز به عنوان یک مجتمع مسکونی فعال است و به کاربری اصلی خود ادامه می دهد. در سال 1985، ساختمان از شرکت وام و مسکن کانادا توسط ساکنان آن خریداری شد و یک مشارکت محدود تشکیل دادند که اکنون مالک مجموعه است. این امر آن را به یک "تعاونی بسیار موفق" تبدیل کرده است.

مسکن 67 در سال 2009 به عنوان بنای میراثی مونترال و در کانادا به عنوان "سایت میراث ملی" تعیین شد تا از وجود آن در سال های آینده اطمینان حاصل شود. تلاش های مرمت و بازسازی گسترده ای برای حفظ یکپارچگی ساختمان و ارتقاء آن به استانداردهای مدرن انجام شده است. این شامل ارتقاء سیستم های فنی به استانداردهای پایداری و حفظ انرژی قرن بیست و یکم می شود. دیوارهای بتنی بیرونی که نشانه های جدی آسیب آب را نشان می دادند، برای تعمیر، عایق بندی و ضدآب کردن در برابر زمستان های سخت کانادا، بازسازی شدند.

واحد دوبلکس شخصی موشه سفدی در طبقه دهم، در سال 2017-2018 به مناسبت پنجاهمین سالگرد افتتاح ساختمان، به دقت به وضعیت اصلی خود در دهه 1960 بازسازی شد. این بازسازی شامل ترمیم کف پوش های چوبی پارکت، نصب پنجره های جدید کم مصرف، بازسازی درهای کشویی تراس، و بازسازی کامل حمام ها و آشپزخانه بود. در سال 2022، موشه سفدی آپارتمان شخصی خود در مسکن 67 و آرشیو حرفه ای خود را به دانشگاه مک گیل اهدا کرد. این واحد اکنون برای تحقیقات علمی، نمایشگاه ها، سمپوزیوم ها و برنامه های هنرمند مقیم استفاده خواهد شد و بنیاد مسکن 67 بر حفظ و نگهداری آن نظارت خواهد داشت.

تورهای راهنما به صورت عمومی ارائه می شوند تا شهروندان بتوانند طراحی و ساختار منحصر به فرد ساختمان را درک کنند. از سال 2023، مسیر اتوبوس 777 بازیکده از Société de transport de Montréal به مسکن 67 خدمات رسانی می کند و برای اولین بار دسترسی حمل و نقل عمومی را فراهم می کند. علاوه بر این، در سال 2023، سفدی آرشیتکتز با همکاری Epic Games، کل چشم انداز اصلی و ساخته نشده مسکن 67 را در Unreal Engine مدل سازی کردند. این پروژه جاه طلبانه به دنبال فراتر رفتن از حد و مرزهای تکنولوژیکی موتور بازی سازی برای رسیدن به غوطه وری کامل محیطی و اتمسفری است. وضعیت کنونی مسکن 67، به ویژه انتقال مالکیت به ساکنان و تلاش های گسترده مرمت و بازسازی، نشان دهنده تکامل آن از یک "آزمایش" به یک "میراث زنده" است. اهدای واحد سفدی به دانشگاه مک گیل و بازآفرینی مجازی طرح اولیه، نه تنها به حفظ فیزیکی بنا کمک می کند، بلکه آن را به یک منبع آموزشی و پژوهشی برای نسل های آینده تبدیل می کند. این اقدامات نشان می دهد که چگونه یک بنای معماری می تواند فراتر از کاربری اولیه خود عمل کرده و به یک کاتالیزور برای یادگیری، نوآوری و حفظ تاریخ تبدیل شود.

نتیجه گیری: نگاهی به گذشته و آینده

مسکن 67 مونترال، با وجود چالش های اولیه در هزینه، نگهداری و عدم تحقق کامل چشم انداز اصلی، به عنوان یک آزمایش معماری پیشگامانه و یک نماد بی بدیل در تاریخ معماری مدرن باقی مانده است. این بنا، تجسمی از تفکر جسورانه موشه سفدی برای بازتعریف زندگی شهری بود که مزایای حومه شهر را با تراکم شهری ترکیب کرد.

مسکن 67 درس های ارزشمندی در مورد پتانسیل های معماری مدولار، اهمیت طراحی انسان محور، و چالش های مقیاس بندی نوآوری های معماری ارائه می دهد. این پروژه به طور مداوم الهام بخش بحث ها در مورد توسعه پایدار، مسکن مقرون به صرفه و ایجاد جوامع پویا در محیط های شهری متراکم است. ماندگاری آن به عنوان یک محل سکونت محبوب و تلاش های مداوم برای حفظ آن، گواهی بر اهمیت و تأثیر پایدار آن بر شهرسازی و کیفیت زندگی شهری است و نشان می دهد که چگونه یک ایده معماری می تواند برای دهه ها الهام بخش و موضوع بحث باشد.