20 فیلم برتر دهه 1970 میلادی؛ آمریکا به اوج بازمی گردد - ایستگاه بازی

در ادامه نگاهی می اندازیم به 20 فیلم برتر هشتمین دهه قرن بیستم میلادی:

1. اینک آخرالزمان (Apocalypse Now)

• محصول: آمریکا/ 1979
• کارگردان: فرانسیس فورد کوپولا
• بازیگران: مارتین شین، مارلون براندو
• امتیاز راتن تومیتوز: 98 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 94 از 100

کوپولا و جان میلیوس فیلم نامه اینک آخرالزمان را بر اساس رمان دل تاریکی جوزف کنراد نوشتند و موسیقی فیلم را کوپولا و کارمینه کوپولا ساختند. فیلم داستان ستوان ویلارد با بازی مارتین شین را روایت می کند که مامور می شود تا سرهنگ والتر کورتز با بازی مارلون براندو را که از ارتش گریخته است و در جنگل های کامبوج برای خود قبیله ای مستقل به وجود آورده است را پیدا کند و به حکومت او انتها دهد.

اینک آخرالزمان یک بیانه محکم علیه جنگ ویتنام و دولتمردان آمریکا است که توانست در هشت رشته مختلف نامزد اسکار شود و در دو رشته برترین تصویربرداری برای ویتورو استرارو و برترین صدا، اسکار را به دست آورد. اینک آخرالزمان هم چنین توانست نخل طلای جشنواره کن را هم به دست آورد و برای کوپولا و رابرت دووال به ترتیب گلدن گلوب برترین کارگردانی و برترین بازیگر نقش مکمل مرد را به ارمغان بیاورد.

2. استاکر (Stalker)

• محصول: روسیه/ 1979
• کارگردان: آندری تارکوفسکی
• بازیگران: الکساندر کایدانوفسکی، آناتولی سولونیتسن
• امتیاز راتن تومیتوز: 98 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 94 از 100

استاکر بر اساس رمان گردش کناره جاده از برادران استروگاتسکی ساخته شده و جایزه کلیسای دنیای از جشنواره کن را به دست آورده است. فیلم، دنیای پس از نابودی را به تصویر می کشد که در آن منطقه ای وجود دارد که عمیق ترین آرزوی قلبی افراد در آن برآورده می شود. استاکر محصول مشترک شوروی و آلمان شرقی است و فیلم برداری آن از سال 1977 آغاز شد.

3. پدرخوانده (The Godfather)

• محصول: آمریکا/ 1972
• کارگردان: فرانسیس فورد کوپولا
• بازیگران: آل پاچینو، مارلون براندو
• امتیاز راتن تومیتوز: 97 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 100 از 100

بسیاری پدرخوانده را با نام بازیگران مطرح آن، مارلون براندو، آل پاچینو، رابرت دووال، دایان کیتن، جیمز کان و غیره به یاد می آورند، اما پدرخوانده فیلمی است که بدون کوپولا هرگز ساخته نمی شد. فیلم نامه پدرخوانده را کوپولا با همراهی ماریو پوزو بر اساس رمانی از خود پوزو به رشته تحریر درآورد و موسیقی ماندگار آن را نینو روتا ساخت. پدرخوانده داستان خانواده ای مافیایی را روایت می کند که در پی سربلندکردن گروه های رقیب نوظهور، وارد جنگ های مافیایی می شود.

پدرخوانده در 11 بخش مختلف نامزد اسکار شد و در نهایت توانست با 3 اسکار برترین فیلم، برترین بازیگر نقش اصلی مرد و برترین فیلم نامه اقتباسی مرنام را ترک کند. پدرخوانده هم چنین در 7 بخش مختلف نامزد گلدن گلوب شد که در نهایت با 5 گلدن گلوب برای برترین فیلم درام، برترین کارگردانی، برترین بازیگر نقش اصلی مرد فیلم درام، برترین فیلم نامه و برترین موسیقی متن، جشنواره را ترک کرد.

4. پدرخوانده: قسمت دوم (The Godfather: Part II)

• محصول: آمریکا/ 1974
• کارگردان: فرانسیس فورد کوپولا
• بازیگران: آل پاچینو، رابرت دنیرو
• امتیاز راتن تومیتوز: 96 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 97 از 100

برخلاف بسیاری از فیلم های تاریخ سینما که قسمت دوم آن ها با فاصله از قسمت اول تبدیل به فیلمی تکراری و ضعیف می شوند، پدرخوانده: قسمت دوم پایاپای قسمت اول آن یکی از برترین فیلم های تاریخ سینما است. در پدرخوانده: قسمت دوم کوپولا در کنار روایت داستان مایکل کورلئونه که حالا، پس از مرگ پدر، مدیریت خانواده را بر عهده گرفته است، داستان دون کورلئونه جوان را هم روایت می کند و به خوبی از پس روایت هردو داستان برمی آید.

پدرخوانده: قسمت دوم توانست مانند قسمت اول خود در مرنام اسکار هم با استقبال روبه رو شود و در 12 بخش مختلف نامزد شود و در انتهای شب با 6 اسکار برترین فیلم، برترین کارگردانی، برترین بازیگر نقش مکمل مرد، برترین فیلم نامه اقتباسی، برترین کارگردانی هنری و برترین موسیقی فیلم مرنام را به انتها برساند.

5. راننده تاکسی (Taxi Driver)

• محصول: آمریکا/ 1976
• کارگردان: مارتین اسکورسیزی
• بازیگران: رابرت دنیرو، جودی فاستر
• امتیاز راتن تومیتوز: 96 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 94 از 100

پس از درخشش کوپولا، حالا نوبت درخشش یکی دیگر از کارگردان های تازه نفس سینمای آمریکا بود. مارتین اسکورسیزی که پیش از ساختن راننده تاکسی توانسته بود با ساخت فیلم های خیابان های پایین شهر (Mean Streets) و آلیس دیگر این جا زندگی نمی کند (Alice Doesnt Live Here Anymore) نگاه ها را به خود جلب کند، توانست با راننده تاکسی نام خود را به نام یکی از بزرگ ترین کارگردان های تاریخ سینما به اثبات برساند.

راننده تاکسی و اسکورسیزی در پی سبک خاص خودشان در اسکار مورد توجه قرار نگرفتند؛ نامزدی در 4 رشته، اما سینمای هنری اروپا یک بار دیگر فیلم سازان هنری آمریکا را از سرخوردگی نجات داد و جشنواره کن، نخل طلای سال 1976 را به راننده تاکسی و مارتین اسکورسیزی اهدا کرد.

6. پرتقال کوکی (A Clockwork Orange)

• محصول: آمریکا/ 1971
• کارگردان: استنلی کوبریک
• بازیگران: مالکوم مک داول، پاتریک مگی
• امتیاز راتن تومیتوز: 86 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 77 از 100

کوبریک که حالا دیگر یکی از پرطرفدارترین و جنجال برانگیزترین کارگردان های تاریخ سینمای آمریکا بود، هنوز هم حرف برای گفتن و جنجال برای آفریدن داشت. او این بار به سراغ رمان کوتاه آنتونی برجس رفت و یک پادآرمان شهر ماندگار را خلق کرد. پرتقال کوکی نامزد 4 اسکار شد، اما مانند راننده تاکسی دست خالی مرنام را ترک کرد.

کوبریک طی مصاحبه ای این فیلم خود را چنین شرح می دهد: طنزی اجتماعیست در مورد این سؤال که آیا روانشناسی رفتاری و شرطی کردن روانی، سلاح خطرناک تازهی برای دولت است تا با استفاده از آن کنترل گسترده تری بر شهروندانش داشته و آن ها را به موجوداتی بسیار شبیه روبات تبدیل سازد؟

7. آگیره، خشم پروردگار (Aguirre, the Wrath of God)

• محصول: فرانسه و ایتالیا/ 1972
• کارگردان: ورنر هرتسوک
• بازیگران: کلاوس کینسکی، النا روخو
• امتیاز راتن تومیتوز: 96 از 100

هرتسوک در آگیره، خشم پروردگار به روایت داستان سرداری اسپانیایی و گروهی از کاشفان می پردازد که در پی شهر افسانه ای الدورادو هستند؛ شهری که طبق افسانه ها همه چیز آن از طلا ساخته شده است.

فیلم در برترین های مجله امپایر در سال 2010 رتبه نوزدهم را به دست آورد. آگیره، خشم پروردگار از آن دست فیلم هایی است که تأثیرش بر فیلم های دیگر مشهود است. یکی از این فیلم ها اینک آخرالزمان (Apocalyypse Now) از فرانسیس فورد کاپولا است که ارجاعات بصری اش به فیلم آگیره، خشم پروردگار مشهود است.

8. منهتن (Manhattan)

• محصول: آمریکا/ 1979
• کارگردان: وودی آلن
• بازیگران: وودی آلن، دایان کیتن
• امتیاز راتن تومیتوز: 94 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 83 از 100

وودی آلن و کمدی های منحصر به فردش طی دهه 1970 میلادی به اوج رسیدند. آلن که قلم بسیار مخصوصی در نوشتن فیلم نامه دارد در منهتن هم مانند بسیاری دیگر از فیلم هایش کارگردان، نویسنده و بازیگر است. وودی آلن در منهتن داستان مرد میان سالی را روایت می کند که دومرتبه طلاق گرفته است و حالا درگیر یافتن معشوقه ای فرق دارد.

منهتن در دو بخش برترین بازیگر نقش مکمل زن و برترین فیلم نامه غیراقتباسی نامزد اسکار شد، اما نتوانست به اسکار دست پیدا کند. در مرنام جوایز بفتا اما وودی آلن و منهتن پیروز تر ظاهر شدند و توانستند جایزه برترین فیلم و برترین فیلم نامه را به دست آورند. منهتن با بودجه 9 میلیون دلاری ساخته شد و توانست در گیشه به فروش 40.2 میلیون دلاری دست پیدا کند.

9. روزهای بهشت (Days of Heaven)

• محصول: آمریکا/ 1978
• کارگردان: ترنس مالیک
• بازیگران: ریچارد گی یر، بروک آدامز
• امتیاز راتن تومیتوز: 92 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 93 از 100

مالیک پیش از ساختن روزهای بهشت، توانسته بود با ساخت فیلم زمین های لم یزرع (Badlands) خودش را به نام یکی از مولف ترین و صاحب سبک ترین کارگردان های آمریکا به اثبات برساند. در روزهای بهشت مالیک داستان زوج جوانی را روایت می کند که لایه های مخفی روابط آن ها به تدریج برای مخاطبان شکوفا می شود.

روزهای بهشت در 4 بخش برترین تصویربرداری، برترین طراحی لباس، برترین موسیقی متن و برترین صدا نامزد اسکار شد و توانست اسکار برترین تصویربرداری را برای نستور آلمندروس به ارمغان بیاورد. فیلم هم چنین توانست جایزه برترین کارگردانی جشنواره فیلم کن را به کارنامه ترنس مالیک و بفتای برترین موسیقی متن را به کارنامه انیو موریکونه اضافه کند.

10. نشویل (Nashville)

• محصول: آمریکا/ 1975
• کارگردان: رابرت آلتمن
• بازیگران: ند بیتی، کیتن وین
• امتیاز راتن تومیتوز: 91 از 100

نوبت به یکی از چهارچوب شکن ترین کارگردان هایی که تاریخ سینمای آمریکا به خود دیده است می رسد. رابرت آلتمن در نشویل ژانرهای کلاسیک سینمای آمریکا را به بازی می گیرد و در عین حال بیانیه ای اعتراض آمیز نسبت به دولتمردان تهیه می کند.. نشویل نامزد 5 اسکار شد و توانست اسکار برترین ترانه را به دست آورد. در گلدن گلوب هم 11 نامزدی برای نشویل اعلام شد که در آن جا هم تنها توانست جایزه برترین ترانه را از رقیبان برباید. نشویل با بودجه 2.2 میلیون دلاری ساخته شد و توانست به فروش 10 میلیون دلاری در گیشه دست پیدا کند.

11. فریادها و نجواها (Cries and Whispers)

• محصول: سوئد/ 1972
• کارگردان: اینگمار برگمان
• بازیگران: اینگرید تولین، لیو اولمان
• امتیاز راتن تومیتوز: 90 از 100

در دهه ای که سینمای اروپا کم فروغ تر از همیشه بود، یک کارگردان مانند سال های قبل به ساخت شاهکار ادامه می داد؛ اینگمار برگمان. در فریادها و نجواها، برگمان روابط بین انسان ها را، مانند سایرکارهایش، واکاوی می کند و با خلق تصاویری که هرگز از فکر سینمادوستان پاک نخواهد شد، داستان زیرکانه خود را روایت می کند.

فریادها و نجواها در 5 بخش مختلف نامزد اسکار شد و سون نکویست توانست اسکار برترین فیلم برداری را به دست آورد. فیلم با بودجه 450 هزار دلاری ساخته شد و توانست در گیشه به فروش بیش از 1.5 میلیون دلاری دست پیدا کند.

12. آنی هال (Annie Hall)

• محصول: آمریکا/ 1977
• کارگردان: وودی آلن
• بازیگران: وودی آلن، دایان کیتن
• امتیاز راتن تومیتوز: 96 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 92 از 100

باز هم وودی آلن و بازهم یک شاهکار فیلم نامه نویسی. آنی هال را وودی آلن به همراه مارشال بریکمن نوشته است و برای آن اسکار و بفتای برترین فیلم نامه را به دست آورده است. در آنی هال، آلن داستان زندگی الوی سینگر، یک کمدین، را روایت می کند که سعی دارد چرایی جداشدنش از معشوقه اش را رمزگشایی کند.

آنی هال علاوه بر اسکار برترین فیلم نامه، توانست اسکار برترین بازیگر نقش اصلی زن برای دایان کیتن، برترین کارگردان برای وودی آلن و برترین فیلم را هم به ارمغان بیاورد. فیلم در گیشه هم به پیروزیت دست یافت و توانست با بودجه 4 میلیون دلاری به فروش 38.3 میلیون دلاری دست پیدا کند.

13. دنباله رو (The Conformist)

• محصول: ایتالیا/ 1970
• کارگردان: برناردو برتولوچی
• بازیگران: ژان-لویی ترنتینیان، خوزه کوالیو
• امتیاز راتن تومیتوز: 98 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 100 از 100

برتولوچی در دنباله رو همان طور که از نام فیلم برمی آید مطالعه ای عمیق از دنباله روی و فاشیسم را صورت می دهد و در پی پاسخ هایی است که منجر به فاجعه شده اند. فیلم نامه فیلم را برتولوچی بر اساس رمانی از همین نام به قلم آلبرتو موراویا نوشته است. موسیقی فیلم را ژرژ دلرو ساخته است و تصویربرداری آن بر عهده ویتوریو استرارو بوده است. دنباله رو نامزد دریافت اسکار برترین فیلم نامه اقتباسی و برترین فیلم خارجی زبان گلدن گلوب شد، اما نتوانست هیچ کدام را به دست آورد.

14. حرفه: خبرنگار (Professione: reporter)

• محصول: ایتالیا/ 1975
• کارگردان: میکل آنجلو آنتونیونی
• بازیگران: جک نیکلسون، ماریا اشنایدر
• امتیاز راتن تومیتوز: 88 از 100

مگر می شود لیستی از برترین فیلم های دنیا حاضر کرد و فیلمی از آنتونیونی بزرگ را در آن جای نداد؟ فیلم نامه حرفه: خبرنگار را آنتونیونی به همراه پیتر وولن نوشته است و موسیقی آن را ایوان وندور ساخته است. در این روایت آنتونیونی، جک نیکلسون در نقش خبرنگار تلویزیونی ای ظاهر می شود که در حال ساخت مستندی درباره آفریقای پس از استعمار است و برای به اتمام رساندن مستند خود در پی مصاحبه کردن با چهره های شورشی جنگ لندراور است.

15. بری لیندون (Barry Lyndon)

• محصول: آمریکا/ 1975
• کارگردان: استنلی کوبریک
• بازیگران: رایان اونیل، ماریسا برنسون
• امتیاز راتن تومیتوز: 91 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 89 از 100

کوبریک این بار به سراغ دوره زمانی ای متفاوت رفت و روایتی از یک مرد جوان روستایی در قرن 18 را برای به تصویر کشیدن، برگزید. فیلم نامه دهمین فیلم بلند کوبریک را که اقتباسی است از رمان شانس بری لیندون اثر ویلیام تکری، خودش نوشت و فیلم برداری آن را جان آلکات که علاوه بر بری لیندون، در دو فیلم درخشش (The Shining) و پرتقال کوکی هم با کوبریک همکاری کرده است، بر عهده گرفت.

بری لیندون در 7 بخش مختلف نامزد اسکار شد و در 4 بخش برترین طراحی صحنه، برترین طراحی لباس، برترین تصویربرداری و برترین موسیقی متن توانست اسکار را به خانه ببرد. در مرنام جوایز بفتا هم بری لیندون در 5 بخش شانس دریافت جایزه را داشت، اما تنها در دو بخش برترین کارگردانی و برترین تصویربرداری به پیروزیت دست یافت.

16. محله چینی ها (چاینا تاون)

• محصول: آمریکا/ 1974
• کارگردان: رومن پولانسکی
• بازیگران: جک نیکلسون، فی داناوی
• امتیاز راتن تومیتوز: 99 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 92 از 100

پولانسکی در محله چینی ها جان تازه ای به سینمای ژانری آمریکا بخشید و یکی از ریشه دارترین ژانرهای سینمای کلاسیک آمریکا را به بلوغی تازه رساند. در محله چینی ها جیک گیتش با بازی بی نظیر جک نیکلسون کارآگاهی است که در پی حل یک معمای به ظاهر ساده وارد بازی هایی خطرناک و پیچیده می شود.

محله چینی ها توانست 11 نامزدی در اسکار به دست آورد، اما تنها در یک رشته برترین فیلم نامه توانست اسکار را به خانه ببرد. در گلدن گلوب اما محله چینی ها پیروز تر بود و توانست از 7 نامزدی در 4 بخش برترین فیلم درام، برترین بازیگر مرد نقش اصلی فیلم درام، برترین کارگردانی و برترین فیلم نامه جایزه را به کارنامه خود اضافه کند. محله چینی ها در گیشه هم پیروز بود و با بودجه 6 میلیون دلاری توانست به فروش 29.2 میلیون دلاری دست پیدا کند.

17. سوسپیریا (Suspiria)

• محصول: ایتالیا/ 1977
• کارگردان: داریو آرجنتو
• بازیگران: جسیکا هارپر، استفانیا کاسینی
• امتیاز راتن تومیتوز: 93 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 79 از 100

فیلم نامه سوسپیریا را داریو آرجنتو و داریا نیکولودی بر اساس مقاله جیغ هایی از اعماق نوشته توماس دی کوینزی نوشته اند، موسیقی آن را داریو آرجنتو و گابلین ساخته اند و تصویربرداری آن را لوسیانو توولی بر عهده داشته است. سوسپیریا به نام یکی از برترین فیلم های ژانر وحشت شناخته می شود.

18. آرواره ها (Jaws)

• محصول: آمریکا/ 1975
• کارگردان: استیون اسپیلبرگ
• بازیگران: روی شایدر، رابرت شاو
• امتیاز راتن تومیتوز: 98 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 87 از 100

پس از کوپولا و اسکورسیزی، نوبت یکی دیگر از کارگردان های آینده دار هالیوود بود که نام خود را در تاریخ جاودانه کند؛ استیون اسپیلبرگ. آرواره ها به نام نخستین سکوی پرتاب اصلی اسپیلبرگ شناخته می شود. فیلمی که در پی سبک نوآرانه خاص خود به معروفیت رسید و نه تنها به پرفروش ترین فیلم سال بدل گشت، بلکه با محاسبه نرخ تورم، هنوز هم جزو 10 فیلم پرفروش تاریخ سینما است.

آرواره ها پیروز شد 3 اسکار در رشته های برترین تدوین، برترین موسیقی متن و برترین صدا را به دست آورد و با بودجه 9 میلیون دلاری به فروش 472 میلیون دلاری دست پیدا کند.

19. زنی تحت تأثیر (A Woman Under the Influence)

• محصول: آمریکا/ 1974
• کارگردان: جان کاساوتیس
• بازیگران: جنا رولندز، پیتر فالک
• امتیاز راتن تومیتوز: 90 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 88 از 100

در زنی تحت تأثیر، همان طور که از نام فیلم برمی آید، کاساوتیس به واکاوی زنی می پردازد که با وجود عشقی که نسبت به اطرافیانش دارد، رفتارهای متضاد و عجیبی از خود بروز می دهد. زنی تحت تأثیر یک نامزدی اسکار برای کاساوتیس و یک نامزدی اسکار برای جنا رولندز همراه آورد. در گلدن گلوب هم فیلم در 4 بخش نامزد شد که توانست برترین بازیگر نقش اصلی زن فیلم درام را برای رولندز به ارمغان بیاورد. از کاساوتیس با توجه به 12 فیلم متفاوت و ساختارشکنی که ساخت به نام یکی از بنیان گذاران موج نو آمریکا یاد می شود.

20. پت گرت و بیلی د کید (Pat Garrett and Billy the Kid)

• محصول: آمریکا/ 1973
• کارگردان: سام پکین پا
• بازیگران: جیمز کابرن، کریس کریستوفرسن
• امتیاز راتن تومیتوز: 86 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 53 از 100

پکین پا و وسترن هایش یکی از بخش های فراموش نشدنی تاریخ سینمای آمریکا هستند. یکی از نکات برجسته فیلم موسیقی آن است که باب دیلن افسانه ای ساختن اش را بر عهده داشته است. پت گرت و بیلی د کید آخرین فیلم وسترن پکین پا است و عاشقان این ژانر، با این فیلم، با یکی از بزرگ ترین وسترن سازهای تاریخ سینمای آمریکا وداع کردند.

منبع: the cinema archives