کوچ عشایر در بام ایران - ایستگاه بازی

به گزارش خبرنگار از ، جامعه عشایری کشور سابقه ای طولانی در تاریخ و فرهنگ ایران زمین دارد.

از زمان های گذشته تا به امروز بخشی از مردم در پهنه جغرافیایی ایران نوعی از زندگی را برگزیده اند که با استفاده از چراگاه های طبیعی، به پرورش دام می پردازند و فعالیت عمده آن ها دامداری است.

جامعه عشایری کشور در کنار جامعه شهری و روستایی جامعه سومی را به وجود آورده است.

به طور کلی، از زمانی که بشر قادر به فراوری بیشتر غذا و انبار کردن آن شد، به یکجانشینی رو آورد.

در ایران، به دلیل حمله های فراوان دشمنان خارجی، این فرایند شکل معکوس هم داشته است، به طور مثال، در سده 13 میلادی و پس از حمله مغولان به ایران، بسیاری از یکجانشینان روستا ها شهرها، به همراه گله هایشان پا به فرار گذاشتند و شیوه زندگی متحرک در دشت ها و کوه ها را برگزیدند.

نیاکان بعضی از عشایر ایران، به همین ترتیب وارد زندگی کوچ نشینی شده اند.

در خصوص های بسیاری، عشایر ایران در نبرد با دشمنان دارای نقش های کلیدی بوده اند، گاهی وقت ها، آنان به صورت یک ارتش مستقل یا یک نیروی یاریی متحد شده اند، تاریخ بر مورد های بسیاری از یاری معین نماینده آنان در دفاع از کشور شهادت می دهد.

تا به حال چندبار هوای سفر و کوچ به سرتان زده یا به زندگی عشایر فکر نموده اید، اما وقتی عمیق تر شدید متوجه شدید این سبک زندگی درحین لذت بخش بودن بسیار سخت بوده و کارهرکسی نیست!

اما با تمام سختی ها زندگی عشایر ویژگی های منحصربه فردی دارد که ارزش دارد حتی شده برای یکبار به این سفرمهیج رفته و از تجربه های خاص آن ها استفاده کنیم.

کوچ، ذات زندگی عشایر است، آن ها مدام در حال ییلاق و قشلاق هستند و زندگی شان پیوسته در گردش می گذرد؛ از این رو است که آن ها ارتباط نزدیکی با طبیعت دارند و از ابعاد و زوایا آن بسیار آگاهند؛ تغییرات آب وهوایی اگر به تغییر اقلیم منجر نگردد نمی تواند عشایر را نگران کند؛ آن ها به خوبی فراگرفته اند که چه زمانی ایل را حرکت دهند و چه زمانی را برای اطراق در یک منطقه اختصاص دهند؛ این دانش بومی در کنار شیوه زندگی منحصربه فرد آن ها موجب شده است گردشگران با انگیزه های متعدد از قبیل پژوهش درباره یک منطقه یا ایل خاص یا حتی تجربه یک زندگی متفاوت به گردشگری معیشت یا گردشگری در یک ایل روی آورند.

عشایر کوچ رو که یکی از جاذبه های مهم گردشگری فرهنگی به تعداد می آیند در همه نقاط ایران، در حوزه های غرب و جنوب غرب، شرق و جنوب شرق، شمال غرب، شمال شرق و مرکزی ایران ایلات و عشایر پراکنده شده اند.

کوچ عشایر بختیاری و زندگی عشایری با آداب و سنن خاص خود، از جاذبه هایی است که گردشگران بسیاری علاقه مند تماشا آن هستند.

فرهنگ ایل بختیاری بسیار گسترده و متنوع است، این تنوع فرهنگ هم به دلیل پیشینه و قدمت طولانی این ایل و هم به دلیل گستردگی چغرافیایی قلمرو ایل بختیاری است.

سرزمین های بختیاری نشین کشور شامل بخش هایی از شش استان، چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و بویر احمد، لرستان، فارس، اصفهان و خوزستان را شامل می گردد، اما استان چهارمحال و بختیاری و کهکیلویه و بویر احمد به اسم سرزمین اصلی عشایر بختیاری و محل سکونت عمده جمعیت این ایل غیور به شمار میرود.

استان چهارمحال و بختیاری دارای ایل و طایفه های عظیمی است که از گذشته های دور در این منطقه به سر می برند، مهمترین ایلات استان عبارتند از بختیاری، قشقایی، جرقویه و بویراحمد سفلی که عظیمترین آن ها ایل بختیاری است.

در استان چهارمحال و بختیاری، عشایر کوچ رو شیوه زندگی و آداب و رسوم باستانی را حفظ نموده اند. کوچ عشایر، الگوی سکونت روستایی و عشایری، باورها، سنت ها، آداب و رسوم و ایل راه ها از جمله جاذبه های فرهنگی این استان است.

زندگی عشایر بختیاری بطور کامل با زندگی در شهر ها و روستا ها فرق دارد، عشایر معمولا به شغل دامداری مشغول هستند و برای پیدا کردن مراتع بهتر برای تغذیه دام های خود در فصل های مختلف سال مدام در حال کوچ و جابه جایی هستند.

ایل بختیاری به دو طایفه عظیم هفت لنگ بختیاری و چهار لنگ بختیاری تقسیم می شوند، طایفه هفت لنگ بختیاری بیشتر در استان چهارمحال و بختیاری ساکن اند و شامل طایفه های دورکی بهدافرایند، جانکی، باب بابادی تقسیم می شوند.

شاخه چهار لنگ هم شامل طوایف محمد صالحی موگویی کندل زو-میموند و زلکی هستند، شاخه هفت لنگ دارای بیشترین جمعیت ایل بختیاری است.

اواسط فروردین ماه، یعنی زمانی که علوفه قشلاق برای تغذیه دام کفایت نمی کند و بر درجه گرمای هوا هم به تدریج اضافه نموده می گردد، خانوار های عشایری برای کوچ به ییلاق آماده می شوند.

جهت کوچ ایل بختیاری، از ارتفاعات صعب العبور و پر فراز و نشیب رشته کوه های زاگرس و رودخانه های پر آب سرشاخه های مختلف کارون می گذرد و به همین خاطر، از ناهموارترین راه های عشایری کشور به تعداد می آید و عبور از آن، هنوز یکی از مسائل مهم کوچ نشینان بختیاری است.

عشایر بختیاری برای کوچ، از جهت های اصلی و فرعی مختلفی استفاده می نمایند، تاراز، پل خدا آفرین، کوه سفید، دو آب و دزپارت ایل راه های اصلی هستند.

قلمرو ییلاقی ایل بختیاری (هفت لنگ و چهارلنگ) در دوره های مختلف تاریخی متغیر بوده است. این محدوده در زمان های پیشین قسمت وسیعی از استان های چهارمحال و بختیاری، اصفهان، کهگیلویه و بویراحمد و لرستان را در بر می گرفته است، ولی در حال حاضر مشتمل بر منطقه ها بازفت، دوآب و بیرکان و تنگ گزی و شوراب در شهرستان های فارسان و کوهرنگ و منطقه ها چغاخور، پیشکوه، میانکوه و دیناران در شهرستان های بروجن، اردل و کیار و قسمت کوچکی از شهرستان بن است.

رکن اصلی فعالیت های مالی عشایر کوچ رو در وهله اول فراوریات دامی و سپس کشاورزی است.

عشایر تامین نماینده بخش عظیمی از احتیاج اصلی شهر ها و روستا های کشور هستند و یکی از مسائلی که می تواند عشایر را مانند دیگر اقشار کشور توانمند کند، رونق فراوریات محصولات و توانمندسازی مالی است که اصل نخست آن را می بایست تکمیل زنجیره فراوری عشایری از لبنیات و گوشت تا صنایع دستی دانست.

شیرزاد کرمی رئیس اداره بهسازی امور فراوری اداره کل امور عشایر چهارمحال و بختیاری گفت: پارسال از محل اعتبارات سرمایه در گردش زنجیره فراوری گوشت قرمز، بیش از 105 میلیارد ریال تسهیلات در راستای افزایش فراوری گوشت قرمز و جلوگیری از فروش زود هنگام دام عشایر، با معرفی به بانک کشاورزی از محل اعتبارات سرمایه در گردش صندوق توسعه ملی به 223 نفر از عشایر استان در قالب طرح انعقاد قرارداد پرواربندی پرداخت شد.

کرمی گفت: این طرح به منظور بهبود در فرایند پرورش دام و افزایش فراوری گوشت قرمز اجرا شده است که پارسال 26 هزار و 196 راس دام عشایری استان پرواربندی شد و اندازه گوشت قرمز به اندازه 299 تن در سال افزایش یافت.

او با اشاره به خشکسالی سال جاری و استقبال عشایر از اجرای طرح پرواربندی، پیش بینی کرد: در صورت تامین اعتبار این طرح، اندازه فراوری گوشت قرمز به 500 تن افزایش پیدا کند.

کرمی اضافه نمود: عشایر استان به طور میانگین بیش از 22 هزار و 500 تن گوشت قرمز فراوری می نمایند.

او به فعال شدن 81 صندلی سوخت نفت و سیلندر گاز در منطقه ها عشایری استان اشاره نمود و گفت: این صندلی ها در راستای حفظ منابع طبیعی و رفاه خانوار عشایری احداث شده است و پارسال با همکاری شرکت نفت و شرکت پرسی ایران گاز استان اندازه هفت میلیون لیتر نفت و 426 هزار سیلندر گاز بین جامعه عشایری استان توزیع شد.

یحیی حسین پور مدیرکل امور عشایر چهارمحال و بختیاری گفت: بدون تردید آمار مبنای سیاستگذاری و برنامه ریزی در کشور است، خوشبختانه پس از 12 سال، با همکاری سازمان امور عشایر و مرکز آمار ایران، جامعه عشایری کشور مورد سرتعدادی قرار گرفتند و نتایج اولین سرتعدادی ثبتی مبنای عشایر کوچنده در روز اول آبان ماه 1399 همزمان با روز ملی آمار و برنامه ریزی با حضور مسئولین کشوری رونمایی و اعلام شد.

او اضافه نمود: این کار عظیم که اولین تجربه کشور در سرتعدادی ثبتی مبنایی است به نام سازمان امور عشایر ایران، تشکل های عشایری و جامعه عشایری کشور ثبت شده است.

حسین پور گفت: بر اساس نتایح پایه این سرتعدادی، در مجموع جمعیت عشایر کوچنده کشور یک میلیون و 108 هزار و 640 هزار نفر در قالب 246 هزار و 45 خانوار است.

او ادامه داد: تعداد 590 هزار و 759 نفر از این جمعیت را مردان و 517 هزار و 881 نفر را زنان عشایری تشکیل می دهند.

حسین پور گفت: طبق نتایج این سرتعدادی، در حال حاضر 1.4 درصد جمعیت کشور را عشایر کوچنده (که دارای سه ویژگی داشتن سلسله مراتب ایلی، اتکای معاش به دامداری، و جابحایی فصلی هستند) تشکیل می دهند که 29 درصد از دام سبک کشور را در اختیار دارند که نشان از سهم و ظرفیت ویژه این جامعه در فراوریات دامی و پروتئینی کشور است.

او اضافه نمود: بعلاوه بر اساس نتایج این سرتعدادی، تعداد یک میلیون و 91 هزار و 857 نفر از جمعیت عشایری کشور یارانه دریافت می نمایند، تعداد 943 هزار و 944 نفر دارای بیمه سلامت و 196 هزار و 922 نفر هم عضو صندوق بیمه کشاورزان، روستاییان و عشایر هستند.

حسین پور اضافه نمود: بیشترین جمعیت عشایری هم در میانگین سنی 20 تا 29 سال هم در زنان و هم در مردان ثبت شده است.

او ادامه داد: پیش از این، سه سرتعدادی رسمی در سال های 1366، 1377 و 1387 با همکاری مشترک سازمان امور عشایر و مرکز آمار ایران از عشایر کوچنده به عمل آمده بود.

عشایر در پویایی اقتصاد کشور صندلی مهمی دارند و به رشد مالی، کنترل نرخ تورم، افزایش نرخ اشتغال و به حرکت در آمدن چرخ های مالی یاری فراوانی می نمایند.

آنان در واقع بستر مناسبی برای فراوریات کشاورزی، دامی، صنعتی و خدماتی، حفظ محیط زیست و امنیت، حفظ هنجار های فرهنگی و اجتماعی و نگهبانی از مرز ها را فراهم می آورند.

ف