زخم های بسیار بر پیکر بی جان گنجینه ملی - ایستگاه بازی

به گزارش خبرنگاران به نقل از ایرنا، این تالاب بین المللی مهارنماینده سیل های ویرانگر و تعدیل نماینده آب و هوای منطقه بوده که علاوه بر تاثیرات اقلیمی از مراکز مهم جذب گردشگر گیلان محسوب شده و معیشت جمعیت قابل توجهی از ساکنان حاشیه تالاب از نظر کشاورزی، صیادی و تامین مواد اولیه صنایع دستی به حیات آن وابسته است.

اما آنچه مسلم است این تالاب بین المللی که به عنوان موهبت الهی، امانتی است که به دست انسان سپرده شده امروزه با تخریب های انسانی نفسش به شماره افتاده و حال و روز خوبی ندارد.

تالاب انزلی در سال 1975 در کنوانسیون رامسر به ثبت رسید اما فاضلاب های صنعتی، خانگی، بیمارستانی، ضایعات کشتارگاهی، سموم کشاورزی، پسماندها و نخاله ها، گیاهان مهاجمی چون آزولا و سنبل آبی، تصرف اراضی و ساخت و ساز در حریم تالاب، آتش زدن نیزارها با هدف تصرف، ورود رسوبات از رودخانه ها و انتقال آلودگی از دریا و کاهش میزان آب موجود، حیات تالاب انزلی را به شدت به خطر انداخته تا جاییکه این معضلات تالاب انزلی را سال 1993 در فهرست تالاب های در معرض خطر (مونترو) قرار داد و کوشش ها برای خروج تالاب از این فهرست ادامه دارد.

• تالاب انزلی به عنوان ظرفیتی ملی و جهانی باید احیاء و حفاظت گردد

استاندار گیلان در جلسه کمیته مدیریت تالاب انزلی با بیان اینکه هرساله تالاب انزلی بالغ بر یک میلیون نفر گردشگر دارد، اظهار کرد: به سبب دارا بودن 189 گونه پرنده، 52 گونه انواع ماهی، صدها گونه گیاهی و اکوسیستم کم نظیر در محدوده ای 20 هزار هکتاری علاوه بر چشم انداز طبیعی برای گردشگران مأمنی برای اشتغال و معیشت است.

ارسلان زارع اضافه کرد: تالاب انزلی با همه شرایط موجود برای تعدادی از مردم محلی از جمله آبندان داران، کشاورزان، صیادان، شکارچیان و قایق های توریستی منشأ معیشت بوده و از این جهت تالاب انزلی برای این استان اهمیت دارد و باید آن را احیاء و صیانت نموده و به عنوان یک ظرفیت ملی و جهانی از آن حفاظت کنیم.

وی تخلیه فاضلاب های صنعتی، خانگی، زباله ها و نخاله ها در تالاب را یکی از مهمترین مسائل ادامه دار دانست و ادامه داد: براساس گزارشات کارشناسی شده امیدواریم با اجرای طرح جمع آوری فاضلاب و اجرای تصفیه خانه فاضلاب از جمله در جنوب شهر رشت، صومعه سرا، فومن و بخش های صنعتی بتوانیم احیاء تالاب را تسریع بخشیم.

نماینده عالی دولت در گیلان تاکید نمود: از سال گذشته تاکنون برای حفاظت و صیانت از تالاب انزلی در سطح ملی و استانی اقدامات جدی شروع شده اما باید مسائلی که حاصل سال های متمادی بوده برمبنای نظرات کارشناسانه و علمی آنالیز و راه حل ارائه گردد و علاوه بر احساس مسئولیت برای حفاظت از آن، باید از تالاب انزلی بهره مندی خردمندانه داشت.

• تامین آب پاک، تنها راهکار برای نجات تالاب از شرایط فعلی است

از آنجا که تالاب بین المللی انزلی زیستگاه بسیاری از جانوران کم نظیر و پناهگاه مهمی برای پرندگان مهاجر به شمار می رود برطرف آلودگی آب تالاب و جلوگیری از ورود فاضلاب و نیز مقابله مستمر با گیاهان مهاجمی که متاسفانه توسط عوامل انسانی به عنوان مهمان ناخوانده به این تالاب وارد شده می تواند در تامین آب پاک برای این تالاب ارزشمند تاثیر بسزایی داشته باشد.

رییس اداره حفاظت محیط زیست بندرانزلی هم در این رابطه می گوید: با توجه به عدم کنترل و مهار عوامل تهدیدنماینده تالاب از جمله ورود فاضلاب ها و رسوبات، گونه های گیاهان مهاجم، پسروی آب خزر و عوامل انسانی دیگر از یک سو و تغییرات اقلیمی از طرف دیگر، نمی توان انتظار داشت که شرایط تالاب انزلی بهتر گردد و در خوشبینانه ترین حالت می توان گفت باید منتظر بدتر شدن شرایط بود چون عوامل تخریب نماینده تالاب انزلی به صورت مستمر در حال ورود به این پهنه آبی است.

احسان هادی پور با بیان اینکه دو گونه رسوب معدنی و عالی وارد تالاب بین المللی انزلی می گردد، اضافه کرد: ورود فاضلاب و افزایش سطح لجن تالاب به عنوان رسوب معدنی که توسط انسان وارد آن می گردد همچنان ادامه دارد اما از سوی دیگر به دلیل اینکه عملیات آبخیزداری در بالادست مغفول مانده، متاسفانه در بارندگی های شدید و بروز سیلاب ها، رسوب های معدنی نیز از بالادست همراه با سیلاب به پایین دست سرازیر شده و چون مهار سیلاب ها یکی از عملنمودهای تالاب انزلی است در کنار رسوبات عالی به افزایش سطح لجن تالاب یاری می نماید.

وی با بیان اینکه تالاب بین المللی انزلی احتیاج به تامین آب پاک دارد، بیان کرد: احداث تصفیه خانه و جلوگیری از ورود فاضلاب به تالاب با استفاده از تله های رسوبگیر، انجام عملیات آبخیزداری و مدیریت پسماند از جمله فعالیت های لازم است که می تواند به سرعت تالاب را از شرایط فعلی نجات دهد.

هادی پور با اشاره به ورود گیاهان مهاجم به تالاب انزلی توسط عوامل انسانی گفت: در تالاب انزلی جدا از مسائل ورود فاضلاب و پسابها، گیاهان مهاجم چون آزولا و سنبل آبی نیز رشد زیادی داشته به گونه ای که این مشکل امروزبه مرز بحران رسیده و با توجه به اینکه تنها سنبل آبی 800 هکتار از این تالاب را فرا گرفته، ممکن است زودتر از عوامل دیگر این تالاب را از بین ببرد و در این راستا باید با مطلع سازی بومیان حاشیه تالاب از مخاطرات هر چه سریعتر در راستای مقابله با این گیاه برآمد.

وی با اشاره به معضل احداث سد بر روی اصلی ترین شریان ورودی آب به تالاب بین المللی انزلی توضیح داد: حدود 10 درصد از پاک ترین آب های ورودی به تالاب از سوی رودخانه امام زاده ابراهیم است که پروژه احداث سد لاسک بر روی آن، علاوه بر کاهش دبی آب ورودی به تالاب، آ ب پاک را تبدیل به فاضلاب نموده و راهی این تالاب ارزشمند می نماید زیرا آب سدها در خوش بینانه ترین حالت به صورت آب کشاورزی و خانگی مورد استفاده قرار می گیرد و سپس به سمت پایین دست راهنمایی می گردد.

• بیگانگی با طبیعت ضربه مهلکی به جوامع وارد می نماید

این روزها که معضلات کمرشکن تالاب انزلی در کانون توجه افکار عمومی قرار گرفته است، احتیاج به تشدید برخورد با تخریب و تصرف منافع عمومی و شکارچیان غیرقانونی و احتیاج به تحقق بخشیدن عدالت و نظارت بر حسن اجرای قوانین، کشف جرم، تعقیب و مجازات بیش از پیش احساس می گردد و در چنین شرایطی نگاه ها به سمت قوه قضاییه است زیرا حق انسان به زندگی در محیط زیستی سالم و حیات اجتماعی با کیفیت رو به رشد او را مستحق این مطالبه گری می نماید و هر فرد باید بداند در قلب قوانین جمهوری اسلامی ایران نظارت و بازدارندگی تخریب، تصرف و آلودن محیط زیست چه اندازه اهمیت دارد.

اینها را بانویی می گوید که سال هاست دغدغه اش محیط زیست است و حق حیات برای همه.

با پونه نیکوی به عنوان یکی از دغدغه مندان انجمن های مردم نهاد فعال در بخش محیط زیست به گفت وگو می نشینیم، او می گوید: متاسفانه تا دلتان بخواهد موارد سهل انگارانه در مدیریت تالاب دیده می گردد که حذف بخشی از امکانات اداره حفاظت محیط زیست بندرانزلی مثل خودرو، قایق، عدم وجود پهباد و بحث کاهش بودجه سالانه محیط زیست از جمله مواردی است که آسیب های جدی و جبران ناپذیری به این تالاب بین المللی می زند.

وی با اشاره به اینکه بدون نقش آفرینی فرهنگ، توسعه اتفاق نمی افتد، ادامه داد: ایجاد خطوط و بافت ارتباطی منسجم و قدرتمند بین سه راس مثلث طبیعت، انسان و فرهنگ می تواند کشور را به سوی توسعه پایدار سوق دهد و با اتحاد مراکز و الگوهای فرهنگی می توان به تقویت محیط فرهنگی و در نهایت توسعه فرهنگی رسید.

نیکوی با بیان اینکه ارتفاع اخلاق محیط زیستی جوامع با ارتفاع غنای فرهنگی جوامع ارتباط مستقیم دارد، گفت: اتفاق های تلخی برای تالاب انزلی افتاده و زخم های عمیقی بر پیکره بی جان این موهبت الهی وارد گشته و در این راستا مردم انزلی می خواهند نتیجه برخورد و مجازات با متصرفان و مخربان و آلوده نمایندگان این تالاب بین المللی و متجاوزان به منافع عمومی توسط قوه قضاییه رسانه ای گردد.

وی گفت: هر از گاهی با این خبر روبرو می شویم که فلان عامل آتش سوزی و یا تصرف و یا تخریب دستگیر شده است اما سوال اینجاست که پس از دستگیری چه اتفاقی می افتد؟ آیا جریمه نقدی و یا حبس می تواند خسارت وارد شده به طبیعت را جبران کند و یا خلع ید متصرفان اتفاق می افتد؟

وی تاکید نمود: با توجه به باب شدن جرائم تالاب خواری، تخریب و تصرف و آلوده کردن تالاب و شکار غیرمجاز توسط افراد حقیقی و یا ارگان ها، مردم شرافتمند و طبیعت دوست انزلی می خواهند در جریان پرونده های شکایت به خسارات وارد شده به تالاب انزلی و کشتار پرندگان قرار بگیرند این حق حیات اجتماعی مردم این شهرستان است که بدانند چه افراد و ارگان هایی می خواهند جان طبیعت انزلی را به خطر بیندازند، زیرا اگر بنا باشد مطلعی عمومی حاکم در یک جامعه در محیط زیست نمود پیدا کند باید گفت که خلاهای آموزشی عمیق و عدم مطلعی عمومی نسبت به محیط زیست بوده است.

نکویی همچنین اضافه کرد: نگرش سودجویانه نسبت به طبیعت توسط افرادی که فرهنگ زیست محیطی را نمی شناسند به راحتی می تواند یک اقلیم را به زوال بکشاند و بیگانگی با طبیعت ضربه مهلکی به جوامع وارد می نماید.

• بومیان تالاب چه می گویند؟

تالاب بین المللی انزلی از آن جهت اهمیت بیشتری پیدا می نماید که محل ارتزاق و تامین معیشت بسیاری از خانواده هایی است که به عنوان بومیان اطراف این تالاب زیبا از آن رزق و روزی زندگیشان را به دست می آورند اما این روزها که تالاب مریض است حال دل آن ها نیز خوش نیست و در کنار نگرانی برای آینده این تالاب، مضطرب وضع زندگی خود هستند.

پیرمردی که در گوشه ای از تالاب با غرولند دام صیادی خود را به همراه دوستش ترمیم می نماید، می گوید: چه بگویم که ندانند؟ مشکل معین و درمان نیز معین است اما مدیریت خوبی برای درمان این دردی که کهنه شده است وجود ندارد.

وی گفت:این تالاب زمانی زایشگاه گونه های مختلف ماهیان بود و من شاهدم که در چندین نقطه از این تالاب از جمله سیاه درویشان، نوخاله، هندخاله، کف رود و مانند آن چشمه وجود داشت و آب از زمین می جوشید اما به دلیل عدم مدیریت صحیح و ورود فاضلاب های شهرستان های رشت و صومعه سرا به این ذخیرهگاه ارزشمند، افزایش سطح لجن و زباله های رها شده در تالاب، امروز دیگر نه تنها اثری از آن چشمه ها نیست بلکه آلودگی روی ماهیان نیز تاثیرگذاشته و عمق آب از 10 متر به 30 سانتی متر رسیده است.

این پیرمرد صیاد که قایقی هم برای حمل مسافر و گردشگر به تالاب در اختیار دارد و از آن راه نیز کسب روزی می نماید، گفت: عمق آب تالاب به قدری کم شده که قایق موتوری به سختی می تواند مسافران و گردشگران را برای دیدن زیبایی های منحصر به فرد تالاب به مقصد برده و گرانی بنزین هم که این روزها غوز بالا غوز شده است.

از او درباره آتش زدن نیزارهای تالاب و شکار بی رویه می پرسم که می گوید: متاسفانه سودجویان همیشه در کوششند راهی برای منفعت طلبی خود پیدا نمایند و مدتی است که با آتش زدن نیزارها مکان امن پرندگان مهاجر را به باغ و شالیزار تبدیل می نمایند اما باید بگویم شکارچیانی که رزق و روزیشان را در تالاب می بیند منصفانه و برای ارتزاق خانواده شان اقدام به شکار می نمایند اما باید در نظر داشت که متاسفانه محیط زیست برای درآمدزایی خود اقدام به صدور بی رویه پروانه های شکار می نماید که باعث شده بسیاری از افراد برای شکار تفریحی در آخر هفته هر چقدر هم باشد هزینه می نمایند تا از شکار لذت ببرند.

آنچه که مسلم است تالاب انزلی به دلایل متعدد از جمله پسروی آب خزر و تغییر آب و هوا و اقلیم دچار مسائلی شده اما این مسائل در برابر مسائل و مواردی که عامل انسانی در آن دخیل بوده بسیار ناچیز است و رها ساختن زباله در این تالاب ارزشمند، ورود فاضلاب های صنعتی و بیمارستانی سه شهر و همچنین عدم مدیریت در آبخیزداری بالادست و لزوم استفاده از تله های رسوب گیر برای کاهش ورود رسوب به تالاب و در نهایت شکار و صید بی رویه و در بی رحمانه ترین حالت آتش زدن نیزارهای این تالاب بین المللی آن هم به دست خود انسان، ما را به این نکته می رساند که از ماست که بر ماست و تا رسیدن به دم آخر این موهبت الهی، تنها چند صباحی باقی است اگر دست نجنبانیم.

با توجه به مسائل به وجود آمده در تالاب انزلی، اقداماتی برای حفاظت و احیای این تالاب ارزشمند انجام شده و بنا به درخواست دولت جمهوری اسلامی ایران، آژانس همکاری های بین المللی ژاپن (جایکا)، پشتیبانی خود را در اجرای پروژه های مطالعه مدیریت یکپارچه برای حفاظت از اکوسیستم تالاب انزلی و پروژه مدیریت اکولوژیک تالاب انزلی در دو فاز عملیاتی نموده است.

رعایت حقابه تالاب، مدیریت رسوبات، پساب و پسماند، آبخیزداری در حوضه تالاب، جلوگیری از تصرف اراضی تالابی و برداشت بی رویه آب از تالاب از الزامات است و اواخر خردادماه سال جاری دادستان عمومی و انقلاب بندرانزلی دستور توقف طرح تصفیه و زیست پالایی تالاب انزلی به منظور کاهش عمق لجن به روش بایوجمی را صادر کرد.

گیلان دارای بیش از 30 هزار هکتار پهنه تالابی است که افزون بر 24 هزار هکتار آن 80 درصد در قالب سه تالاب (انزلی، امیرکلایه و بوجاق) تحت عنوان کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است. این پهنه ها زیستگاه بیش از 300 گونه پرنده به خصوص پرندگان مهاجرند که هر ساله به تعداد هزاران قطعه، بخشی از چرخه زندگی خود را در این استان سپری می نمایند. تالاب های استان، زیستگاه مناسب بیش از 60 گونه ماهی را فراهم ساخته اند، در ضمنً این تالاب ها به عنوان بخشی از محیط زیست، قسمتی تفکیک ناپذیر در زندگی معیشتی حاشیه نشینان و مردم محلی هستند که در صورت تخریب یا زهکشی تالاب ها، با مسائل عدیده معیشتی و اجتماعی روبرو خواهند شد.