نبض تورم در نیمه نخست سال جاری کند شد؛ آخرین تصویر چاپ پول در ایران - ایستگاه بازی

جهت دریافت مشاوره خدمات کاتالوگ حرفه ای از بهترین و مجربترین طراحان کشور همراه ما باشید. از طراحی تا چاپ کاتالوگ های تبلیغاتی حرفه ای را با بهترین قیمت از ما بخواهید.

به گزارش خبرنگاران در واقع عبدالناصر همتی ادعا دارد به واسطه آنکه به بعضی خواسته ها برای چاپ پول و تامین اعتبار تن نداده میزان رشد پایه پولی مدیریت شده است.

اما چگونه می توان ادعای رییس کل بانک مرکزی را راستی آزمایی کرد یا اینکه درجه ایستادگی را برآورد کرد؟

برای آنکه سخن رئیس کل بانک مرکزی راستی آزمایی گردد باید اول مقادیر پایه پولی ونقدینگی برآورد گردد. چون در مطالب سکان دار بانک مرکزی به مقدار ها اشاره نشده و تنها رشد پایه پولی و نقدینگی نسبت به سرانجام سال گذشته اعلام شده است.

در شهریورماه بنا بر اعلام بانک مرکزی میزان پایه پولی نسبت نسبت به اسفند سال گذشته 5.4 درصد رشد داشته با این میزان رشد مقدار پایه پولی به 372 هزار میلیارد تومان می رسد که در مقایسه با رقم آخر سال قبل 19 هزار میلیارد تومان بیشتر شده است.

رشد نقدینگی هم در همین مقطع 15.5 درصد گزارش شده با این رقم مقدار کل نقدینگی 2 هزار و 855 هزار میلیارد تومان برآورد می گردد. رقم اضافه شده به نقدینگی حدود 370 هزار میلیارد تومان است. نکته جالب در مورد مقدار اضافه شده به نقدینگی در فاصله اسفند 98 تا شهریور 99 شباهت آن با کل رقم پایه پولی است که در یک بازه تاریخی تجمیع شده است.

اما دستیابی به این اعداد به تنهایی نمی تواند به صحت سنجی ادعای رئیس کل بانک مرکزی یاری کند و برای داشتن سنگ محک باید رو به مقایسه آورد. ابتدا قبل از آنکه با فرایندهای آماری و مقایسه ای ایستادگی بانک مرکزی محک زده گردد باید روشن گردد پایه پولی و نقدینگی چیست؟

پایه پولی به زبان ساده

برای مقایسه پایه پولی و نقدینگی سه مقطع تعریف شده است،مقطع فصلی،شش ماهه و سالانه.

در این مقاطع ابتدا فرایند پولی که توسط بانک مرکزی منتشر شده و در چرخه اقتصاد در اختیار بانک های تجاری قرار می گیرد؛ آنالیز شده است. این پول در اقتصاد به عنوان پایه پولی شناخته می گردد. پایه پولی از دو طریق منابع و مصارف، تعریف و محاسبه می گردد. و مقادیر سمت منابع و مصارف پس از کسر در حالت خالص در چهار سر فصل نشان داده می گردد.

خالص دارایی های خارجی بانک مرکزی؛ شامل: موجودی ارز و خالص مطالبات از خارج

ذخایر طلا

خالص مطالبات بانک مرکزی از دولت؛ شامل: مطالبات از بخش دولتی، سپرده های بخش دولتی، حساب سرمایه بانک مرکزی،اوراق قرضه دولتی.

پایه پولی از آن جهت اهمیت دارد که هرگونه افزایش در پایه پولی منجر به افزایش چند برابر آن (معادل ضریب فزاینده پولی) در کل عرضه پول می گردد و اگر معادل این رقم به فراوریات و خدمات اقتصاد کشور اضافه نگردد اثر جدی بر افزایش قیمت کالاها و خدمات دارد.

نقدینگی به زبان ساده

در اقتصاد به پول در دست مردم و سپرده های جاری پول گفته می گردد در کنار پول سپرده های مدت دار هم وجود دارد که کارکرد شبیه پول اما با درجه نقدشوندگی پایین تری دارد. به این بخش شبه پول می گویند زیرا نزدیک ترین کارکرد به پول را دارد. مجموعه این دو بخش هم به عنوان نقدینگی شناخته می گردد.

تغییرات مقدار و ترکیب نقدینگی در اقتصاد بسیار اهمیت دارد زیرا همانند پایه پولی بر رشد فراوری و قیمت اثر دارد. در هر مالی، رشد بخش واقعی وابسته به رشد نقدینگی است ولی از طرف دیگر اگر رشد نقدینگی بیش از رشد فراوری باشد، آثار آن به صورت رشد قیمت ها ظاهر می گردد.

سه تصویر از پایه پولی و نقدینگی

برای آنالیز فرایند این دو متغیر اثر گذار بر نرخ تورم و رشد فراوری کالا و خدمات سه مقطع در نظر گرفته شده است، سه ماه، شش ماهه و یک ساله. در ابتدا فرایند پایه پولی و رکوردهای آن در این سه مقطع آنالیز می گردد مهم ترین رکورد پایه پولی در این آنالیز کاهش 11 هزار و 500 میلیارد تومانی پایه پولی در سرانجام تابستان نسبت به بهار است. این رقم یعنی چاپ پول در اقتصاد ایران علاوه بر آنکه نرخ رشد منفی داشته به لحاظ مقداری نیز کم شده است. اما مقدار نقدینگی در همین دوره مشابه دومین رکورد به جهت میزان افزایش را ثبت نموده است. یعنی دو اتفاق غیر هم جهت در دو متغیر کلیدی.

فرایند سه ماهه:

فرایند سه ماهه پایه پولی در تابستان نشان می دهد که در مقایسه با پاین بهار حجم پایه پولی 11 هزار و 500 میلیارد تومان کاهش داشته که این میزان کاهش به معنای رشد منفی سه درصد است. این میزان بیشترین کاهش فصلی دست کم در 10 سال گذشته است. از منظر رشد نیز یک رکورد دیگر ثبت شده است و آن کمترین رشد فصلی در 7 سال گذشته است. پیش از این کمترین رشد فصلی در خرداد ماه سال 92 اتفاق افتاده بوده که رقم آن منفی 6 درصد ثبت شده است. ظاهرا در آنالیز سه ماهه حق با آقای همتی است اما باید برای نتیجه گیری کمی بیشتر تحقیق کرد.

در پویشی دیگر مقایسه سه ماهه نقدینگی در سرانجام سه ماهه دوم امسال با آخر بهار نشان می دهد میزان افزایش نقدینگی 185 هزار میلیارد تومان بوده است. این رقم در مقایسه با حداقل 10 سال گذشته دومین رکورد از لحاظ میزان افزایش است. پس با وجود کاهش پایه پولی مقدار نقدینگی اضافه شده به اقتصاد چندان تغییر نداشته است.

دلیل آن را اجمالا می توان در دو جا جست و جو کرد. پایه پولی به این خاطر کم شده که دولت اوراق فروخته شده در بازار اولیه را در حساب خود نزد بانک مرکزی کارسازی نموده است اما به هر دلیلی به بانک مرکزی سفارش برداشت از حساب و واریز به خزانه نداده است. این اتفاق به صورت موقت خالص بدهی های دولت به بانک مرکزی را کم نموده است. اما در کنار این بانک مرکزی با هدف مدیریت تبعات مالی کرونا و پرداخت وام نرخ سپرده قانونی بانک ها را کم نموده است. در واقع قدرت خلق نقدینگی بانک ها افزایش یافته است.

فرایند شش ماهه پایه پولی

در مقیاس شش ماهه اختلاف پایه پولی در سرانجام نیمه اول امسال نسبت به سرانجام سال گذشته 19 هزار میلیارد تومان بوده با این حساب پایه پولی تنها 5.4 درصد رشد داشته است. این درحالی است که تا قبل از این بیشترین کاهش در خرداد 97 و کمترین رشد شش ماهه پایه پولی در سرانجام نیمه اول سال 94 بوده است. بنابراین این ارقام و داده ها در این مقطع رکوردهایی 3 ساله و 5 ساله محسوب میشوند. نقدینگی هم در این مدت 15 درصد رشد داشته و به جهت مقداری حدود 370 هزار میلیارد تومان بوده است.

فرایند سالانه پایه پولی و نقدینگی

در فرایند سالیانه میزان افزایش پایه پولی این میزان در شهریور ماه به 77 هزار میلیارد تومان رسیده است.این در حالی است که میزان افزایش نقدینگی سالانه در شهریور ماه بالاترین حد خود را داشته است. این رقم معادل با 716 هزار میلیارد تومان بوده است که رکورد بیشترین رقم افزایش نقدینگی تا به امروز را دارا است. از جهت دیگر رشد سالانه نقدینگی نیز در این مقطع زمانی 33.7 درصد بوده که پس از آذر سال 93 یک رکورد به حساب می آید.

ضریب فزاینده نقدینگی

ضریب فزاینده نقدینگی نمایانگر قدرت خلق پول بوده و حاصل تقسیم نقدینگی بر پایه پولی است. این رقم در شهریور ماه به بیشترین میزان خود دست کم در ده سال گذشته رسید، این میزان 7.64 درصد محاسبه شد که نشان می دهد.