زنده ام ولی روحم کجاست؟؛ نگاهی به انیمیشن روح - ایستگاه بازی

خبرنگاران| انیمیشن روح/ Soul درامی در ژانر ماجراجویانه، فانتزی، و کمدی-درام به کارگردانی پیت داکتر ساختهٔ پیکسار است که توسط والت دیزنی پیکچرز در سال 2020 منتشر شد. پیت داکتر کارگردان معتبری است که فیلم برجسته یک شب در میامی ساخته رجینا کینگ را نوشت؛ و کارگردان انیمیشن های مشهور و به یادماندنی دیگری همچون Monsters, Inc، Up و Inside Out نیز می باشد. این انیمیشن با حضور در جشنواره های بین المللی توانست نامزد دریافت 23 جایزه شود و نهایتا 5 جایزه از جمله بهترین انیمیشن سال و بهترین صداگذاری را با خود به خانه ببرد و یکی از شانس های اسکار هم به شمار می آید.

به گزارش خبرنگاران؛ از صداپیشگان آن می توان به جیمی فاکس و تینا فی اشاره کرد. انیمیشن روح همانند بسکمک از آثار شاخص سال 2020 با مشکل تعطیلی سینما های دنیا به دلیل شیوع ویروس کرونا روبرو شد. دیزنی برنامه ریزی فراوانی برای اکران گسترده روح در نظر گرفته بود و امید داشت که بتواند به فروش فوق العاده ای نیز دست پیدا کند، اما در نهایت پس از بررسی شرایط تصمیم گرفت این انیمیشن را از 25 دسامبر امسال در سرویس دیزنی پلاس منتشر نماید.

روح به طور قطع یکی از بهترین انیمیشن های چند سال اخیر است انیمیشنی که دست گذاشته است روی نقطه ضعف بشریت. از کجا آمده ام، آمدن ام بهر چه بود؟ پیچیده ترین و پرابهام ترین مسئله دنیا خلقت. انیمیشن روح در طی مدت کوتاه اکران توانست نظر مساعد مخاطبین ومنتقدین دنیای را بدست آورد و کنار انیمه هایی، چون شهر اشباح میازاکی در سطح دنیای امتیاز بالایی را به دست بیاورد.

موسیقی، زندگی و دیگر هیچ

روح درباره پیانیست جاز است که تجربه ای نزدیک به مرگ دارد و در زندگی پس از مرگ گیر می کند، جو گاردنر (جیمی فاکس)، آموزگار نوازندگی یک گروه موسیقی در دبیرستان است. در ابتدا جو با پیشنهادی عالی از طرف مدرسه برای ثبات در کار و شغلش روبرو می شود، اما جو که همواره سودای اجرای موسیقی جاز بر صحنه را در سر می پرورانده، در یک روز عالی با چالشی روبرو می شود او در همان روز با افسانه موسیقی جاز با نام Dorothea Williams (آنجلا باست) آشنا می شود و با بداهه نوازی خود دیگر موسیقی دانان جاز را در یک تمرین آزاد در Half Note club، تحت تأثیر قرار می دهد و این فرصت نصیبش می شود که به آرزو های جوانی اش دست پیدا کند و از او دعوت می شود که گروه را در کنسرتی که همان شب اجرا می شود، همراهی کند.

اما در ادامه جو با افتادن در چاله ای روح از بدنش جدا شده و به راهروی طولانی کیهانی می افتد، جایی که روح ها قبل از رفتن به سمت نور سفید به صف می شوند. جو برای انتها زندگی اش آماده نیست، بنابراین در جهت دیگری فرار می کند، از راستا پیاده روی خارج و در نهایت به یک منطقه با رنگ روشن، اما هنوز برزخی به سمینار You منتقل شود. مرکزی که در آن روح ها رشد می کنند و هدفش تربیت روح تازه است تا آن ها بتوانند جرقه ای را کشف کنند و پیش از انتقال به کالبد نوزادان تازه متولد شده آن ها را به سمت زندگی شاد و مثمر ثمر در زمین سوق دهد. گاردنر برای بازگشت به زمین باید بر روی 22 (نام یکی از روح های سمینار You) کار کند. غافل از اینکه 22 (تینا فی)، پس از سال ها ماندن در آنجا، دیدش نسبت به زندگی عوض شده و درکی از مفاهیم زندگی ندارد!

بیست و دو شخص بدبینی است که مشاوره برخی از عظیمترین چهره های تاریخ را هم رد کرده است، از جمله کارل یونگ و آبراهام لینکلن. آیا جو می تواند خطوط را قطع کند و به او کمک کند تا هدف خود را پیدا کند؟ این در حالی است که جو تنها راه نجات خود را تحول 22 می داند؛ بنابراین او هویت یک روانشناس تحسین شده سوئدی را برمی دارد تا بتواند 22 را منقلب و کارت زندگی بر روی زمین را از 22 بگیرد.

ساختار زیبا شناختی داستان با موسیقی جاز آمیخته می شود. موسیقی که به نام سیاه پوستان شناخته می شود. (از نکات قابل تامل این انیمیشن حضور سیاه پوستان به عنوان شخصیت های اصلی است.) همچنان که در سکانسی از انیمیشن پدر شخصیت اصلی به او می گوید موسیقی جاز سهم ما سیاهپوستان در شکل گیری فرهنگ آمریکاست. بهره درست از موسیقی در جای جای انیمیشن از جمله آمدن کشتی دزد دریایی شبح مانند با آن لنگری که نماد صلح است، همراه با ترانه ای از باب دیلن با نام Subterranean Homesick Blues که درباره زندگی سخت آدمهاست نشان از زیرکی کارگردان خوش ساخت روح دارد که جلوه های تضاد انسان ها را کنار زده و به مضامین عمیق زندگی که همان ساده زیستی و برابری و دوستی است اشاره می کند. نکته جالب تر برای ما ایرانیان حضور نام استاد کیهان کلهر به عنوان مشاور موسیقی این انیمیشن درخشان است که در تیتراژ انتهای نیز از ایشان تقدیر و تشکر ویژه به عمل آمده است.

از کجا آمده ام، آمدن ام بهر چه بود؟

هر انسانی بار ها و بار ها و حتی تا آخرین لحظه عمر، درگیر این است که چرا به دنیا آمده و چرا روزی از دنیا خواهد رفت؟ همواره این سوال، عظیم ترین و اساسی ترین سوال بشر بوده، از دیرباز تا کنون؛ از کودک خردسال تا آنان که برف پیری بر موهایشان نشسته است.

من از کجا آمده ام؟ قبلا کجا بوده ام؟ هیچکس جواب قانع کننده ای برایش ندارد.اما چه کسی باور می کند گوشه ای از دنیا یکی انیمیشنی ساخته شود و این مساله عظیم را بی هیچ شعار و پیرایه ای شرح دهد.

انیمیشن روح دیدگاه هستی شناختی ساده ای ارایه می دهد و تمام چارچوب های فلسفی را به چالش می کشد، چراکه آفریننده چنین اثری خودش را از چارچوب بیرون کشیده است و یک نگاه دنیای را دنبال می کند. چنین رویکردی باعث خلق می شود.

جلوه بصری که چاشنی بامزه بودن را دارد نه طنز تلخ است نه طنز الودگی. میانه ای است که بامزگی را در معنای چیستی و چرایی زندگی و مرگ معنا می کند. چنان شیرینی بامزه ای که کودک شش ساله اگر با زبان اصلی ببیند آنرا درک می کند همانطور که انسان عظیم سال آن معنا را در می یابد. نه شعار می دهد نه گزافه گویی می کند. انسان قبل از پا نهادن به دنیا هستی کجا بود؟ به چه کاری مشغول بود؟ از سوالات اصلی زندگی هر شخص است که گاهی جوابی برای آن پیدا می کند گاهی هم بی جواب به سوی مرگ می رود.

مدیر ارشد پروژه روح یعنی پیت داکتر اعتقاد دارد در این انیمیشن سینمایی موضوعات انسانی مورد توجه قرار گرفته و به آن ها پرداخته شده. موضوعاتی که در نگاه اول به سادگی از کنارشان عبور می کنیم، ولی به تدریج خواهیم دید که اهمیتی بسیار بالاتر از آن چیز هایی داشتند که برایشان وقت صرف کردیم. روح به طور قطع یکی از بهترین انیمیشن های چند سال اخیر است که مخاطب آن صرفا بچه ها نیست. پیام نهایی آن نیز تاکید بر لذت بردن از تک تک لحظات به نظر روزمره و ساده زندگی مثل بودن با خانواده، پیک نیک، دیدن فامیل و دوستان، بازی با فرزندان و ... است.