هم نشینی ماه و پروین در آسمان هفته دوم شهریور 1402 - ایستگاه بازی

هفته پیش شاهد رویداد ابرماه آبی بودیم اما قمر زمین حالا در روند کاهش فاز قرار گرفته است و در هفته دوم شهریور 1402 قمر زمین به تدریج به سمت تربیع دوم پیش می رود. بدین ترتیب فرصت مناسبی برای رصد تلسکوپی عوارض آن در مرز سایه و روشنایی است.

علاوه بر این، ماه در کل هفته با فاصله گرفتن از سیاره زحل، به سمت مشتری حرکت می نماید و یک مقارنه تماشایی را شکل می دهد. پس از آن هم می توانید شاهد هم نشینی تماشای آن با خوشه پروین باشید.

رویدادهای نجومی هفته دوم شهریور 1402

شنبه 11 شهریور

در غروب های شهریور ماه، دو ستاره درخشان از قدر 0 را به آسانی در آسمان پیدا خواهید کرد. نسر واقع (Vega) که در بالای سر می درخشد و سماک رامح (Arcturus) که در سمت غرب آسمان دیده می گردد.

اگر از نسر واقع یک خط به سمت به پایین تا سماک رامک (ژوبین دار) بکشید، در یک سوم مسیر، به صورتواره کم نور کیستون (Keystone) در صورت فلکی هرکول می رسید. در دو سوم مسیر از نیم دایره کم نور تاج (Corona) می گذیرد که یک ستاره نسبتا درخشان یعنی گوهر تاج یا فکه (Alphecca) هم در آن قرار گرفته است.

یکشنبه 12 شهریور

ساعت 07:30 سیاره زهره در اقامت دوم قرار می گیرد اما این رویداد مکانیک سماوی، رویداد شاخصی برای رصد با چشم محسوب نمی گردد.

یک رصد تلسکوپ در اواخر امشب، جلوه زیبایی از ماه را به نمایش می گذارد. ماه که هفته گذشته شاهد یک رویداد ابرماه بود، حالا رو به کاهش فاز گذاشته و همین باعث می گردد در محل برخورد سایه و بخش روشن آن، امکان رصد عوارض آن به خوبی فراهم باشد.

با استفاده از تلسکوپ می توانید در همان نزدیکی در پی مشتری هم باشید که چهار قمر درخشان گالیله ای آن با کمی دقت در نمای تلسکوپی آشکار می شوند. لکه سرخ بزرگ این سیاره هم باید امشب حدود ساعت 1 بامداد از نصف النهار مرکزی آن عبور کند.

دوشنبه 13 شهریور

ماه غول پیکر حالا رو به کاهش فاز است و حدود ساعت 21:00 همراه با مشتری که در حدود 7 درجه شرقی آن قرار گرفته است، از سمت شرق و شمال شرقی طلوع می نماید و چشم انداز ای تماشایی را شکل می دهد. این دو جرم درخشان در 21:30 به اوج مقارنه می رسند و تنها 2.4 درجه از هم فاصله خواهند داشت. تا خاتمه شب هم تا خاتمه شب هم کل آسمان را با هم می پیمایند.

علاوه بر این در ساعت 23:30 سیاره مشتری از منظر مکانیک سماوی، در اقامت اول قرار می گیرد و پس از آن حرکت بازگشتی آن شروع می گردد.

سه شنبه 14 شهریور

ارتفاع ستاره سماک رامح با خاتمه تابستان هر هفته کمتر می گردد اما هنوز وقتی گرگ ومیش غروب خاتمه می یابد، در سمت غرب آسمان جلوه گری می نماید. در سمت راست آن یعنی در شمال غربی، دب اکبر را به آسانی پیدا خواهید کرد که به سمت پایین حرکت می نماید.

ساعت 23:33 ماه و خوشه پروین (Pleiades) یا مسیه (M45) با جدایی زاویه ای تنها 1.9 درجه مقارنه ای زیبا را شکل می دهند که برای رصد و عکاسی بسیار مناسب است. این چشم انداز را می توانید تا سحرگاه روز بعد نظاره گر باشید.

چهارشنبه 15 شهریور

ساعت 14:39 سیاره عطارد در مقارنه داخلی با خورشید قرار می گیرد و پس از آن وارد آسمان صبحگاهی خواهد شد.

ستاره نسر واقع، اکنون برای کسانی که در عرض های جغرافیایی میانه شمالی قرار دارند، در نزدیکی خاتمه گرگ ومیش غروب، به اوج خود رسیده است. این ستاره بزرگ تر، داغ تر و 50 برابر درخشان تر از خورشید ماست. اما با فاصله 25 سال نوری، 1.6 میلیون بار نسبت به خورشید دورتر است.

وقتی به میزان کافی ارتفاع گرفت، در پی ستاره نَطح (El Nath) یا شاخ گاو باشید که در حدود 5 درجه پایین سمت چپ آن می درخشد. ستاره ر روشن تر دبران (Aldebaran) هم حدود 10 درجه سمت راست ماه قرار گرفته است.

پنج شنبه 16 شهریور

تربیع آخر ماه در ساعت 01:51 بامداد روی می دهد که در این هنگام قمر زمین همراه با مشتری در میان صورت های فلکی حمل و ثور قرار دارند.

در منطقه خلوت میان دسته قوری صورت فلکی کمان (Sagittarius) و پایین صورت فلکی قایق-مانند جدی (Capricornus) یک صورتواره تنها جای گرفته است. در دوران باستان، بطلمیوس آن را به عنوان تتراپلورون (Tetrapleuron) یا چهارضلعی لیست می کرد.

چون این صورتواره بسیار منزوی است، در الگوی ستاره ای هیچ یک از صورت های فلکی گنجانده نشده است. امروزه این گروه گاهی اوقات بر اساس یک سنت محلی چینی به عنوان سگ ها (The Dogs) شناخته می گردد یا به تازگی به افتخار منجم آماتور فقید هرمان هین (Herman Heyn) که آن را دوباره کشف کرد و به عموم معرفی کرد، از آن با عنوان صلیب هرمان (Hermans Cross) یاد می گردد.

اکنون صلیب هرمان در میانه شب در بالاترین حد نصف النهار قرار گرفته است، کم و بیش به پهلو خوابیده و میزان آن حدود 1 درجه در 2 درجه است. قدر ستارگان آن تقریبا 4.5 است که آن را به یک هدف ظریف برای دوربین دوچشمی تبدیل می نماید و با چشم غیر مسلح فقط در آسمان نسبتا تاریک قابل مشاهده است.

با استفاده از ابزار رصدی بهتر مانند تلسکوپ، می توانید دو خوشه کروی M75 و M55 را که چند درجه بالا و پایین آن قرار دارند، مشاهده کنید. آن ها به ترتیب از قدر 9 و 7 هستند.

آدینه 17 شهریور

ساعت 04:13 ماه در 5 درجه ای خوشه ستاره ای M35 قرار می گیرد که برای رصد آن احتیاج به ابزار اپتیکی است.

اما با رسیدن به میانه شهریور، میدان بزرگ پگاسوس یا صورت فلکی اسب بزرگ (Pegasus) پس از تاریک شدن هوا در سمت شرق قرار می گیرد و کل منطقه را از آن خود می نماید.

از گوشه سمت چپ آن خط بزرگی از سه ستاره قدر 2 به سمت چپ و پایین کشیده شده است، که به ترتیب سر، ستون فقرات و پای صورت فلکی معروف آندرومدا (Andromeda) را شکل می دهند. در سمت چپ بالای پای این خط، شکل شناخته شده W صورت فلکی ذات الکرسی (Cassiopeia) را خواهید دید که به سمت بالا متمایل شده است.

تا حدود ساعت 21:00 یا کمی پس از آن، دو تا از شناخته شده ترین اجرام اعماق آسمان در این ناحیه در معرض دید قرار می گیرند: خوشه دوگانه (Double Cluster) در صورت فلکی برساوش (Perseus) که درست زیر ذات الکرسی است و کهکشان بزرگ آندرومدا (M31).

هر دو این اجرام در قدر 4 طبقه بندی شده اند، اما هر چقدر آسمان تاریک تر باشد، برای چشم غیرمسلح، نسبتا متفاوت به نظر می رسند. این دو جرم به سادگی از روی نقشه کل آسمان قابل تشخیص هستند. برای تماشا چشم انداز ای بهتر از آن ها می توانید از دوربین دوچشمی بهره ببرید.

دو خوشه خوشه دوگانه یعنی اجرام NGC 869 و NGC 884 در فواصل بسیار مشابهی در حدود 7600 سال نوری از ما قرار دارند. M31 اما با فاصله 2.5 میلیون سال نوری، حدود 330 برابر دورتر است.

شرایط سیارات در هفته دوم شهریور 1402

عطارد و مریخ همچنان در تابش خیره کننده خورشید از دید پنهان هستند.

زهره با قدر 4.6- در سپیده دم در حال رخ نمایی است و اگر سمت شرق را نگاه کنید به آسانی آن را می یابید که هر روز بالاتر می رود و رصدش آسان تر می گردد. کافی است حتی یک ابزار رصدی بسیار ساده داشته باشید تا بتوانید هلال نازک اما مجذوب کننده آن را تشخیص دهید. این هلال در هفته های آینده ضخیم تر و کوچک تر می گردد.

مشتری با قدر 2.6-، در صورت فلکی حمل قرار گرفته است و حدود یک ساعت پس از تاریک شدن هوا در سمت شرق و شمال شرقی طلوع می نماید. اما اگر می خواهید بیشترین درخشش آن را ببینید باید سحرخیز باشید تا در ساعات قبل از طلوع خورشید به آن نگاه کنید.

زحل هم با قدر 0.4+ در صورت فلکی کم نور دلو (Aquarius) حضور دارد و به آسانی قابل تشخیص است. این سیاره هفته پیش در مقابله قرار داشت. همچنان در حدود ساعت 11 شب در ارتفاع خوبی برای رصد تلسکوپی قرار می گیرد و می توان با ابزار رصدی حلقه های نمادین آن را مشاهده کرد.

اورانوس با قدر 5.7 در صورت حمل جای گرفته است و در بامداد، حدود 7 یا 8 درجه شرقی مشتری، با ارتفاع زیاد به زیبایی دیده می گردد. توجه کنید که برای تماشا آن حداقل به دوربین دوچشمی احتیاج خواهید داشت.

نپتون هم از سیاراتی است که بدون ابزار رصدی دیده نمی گردد. این سیاره با قدر 7.8 در مرز صورت های فلکی دلو و حوت قرار گرفته است و در ساعت 10 یا 11 شب، با ارتفاع زیاد در 23 درجه شرقی زحل امکان رصد آن هست.

منابع: Sky and Telescope, مجله نجوم